|dyscyplina = piłka nożna
|grafika = Coat of arms of Bulgaria (version by constitution).svg
|opis grafiki = Herb Bułgarii
|przydomek = (Lwy), (Trójkolorowi)
|związek =
|sponsor techniczny = Macron
|menedżer generalny =
|trener = Ilian Iliew (od 2023)
|asystent trenera =
|kapitan =
|najwięcej występów = Stilijan Petrow (106)
|najwięcej bramek = Dimityr Berbatow (48)
|skrót = BUL
|ranking = 83. (1289.90 pkt.)
|data rankingu = 15 lutego 2024
|ranking Elo = 62. (10 lipca 2016) (1561 pkt.)
|lewareka1 = FFFFFF
|koszulka1 = FFFFFF
|prawareka1 = FFFFFF
|spodenki1 = 007012
|skarpety1 = FFFFFF
|paski_lr1 = _bul20h
|paski_kos1 = _bul20h
|paski_pr1 = _bul20h
|paski_spo1 =
|paski_ska1 = _bul20h
|lewareka2 = FF0000
|koszulka2 = FF0000
|prawareka2 = FF0000
|spodenki2 = FFFFFF
|skarpety2 = FF0000
|paski_lr2 = _bul20a
|paski_kos2 = _bul20a
|paski_pr2 = _bul20a
|paski_spo2 =
|paski_ska2 = _bul20a
|pierwszy mecz = Austria 6:0
(Wiedeń, Austria; 21 maja 1924)
|najwyższe zwycięstwo = 10:0
(León, Meksyk; 14 października 1968)
|najwyższa porażka = 13:0
(Madryt, Hiszpania; 21 maja 1933)
|ostatni mecz =
|następny mecz =
|IO złoto =
|IO srebro = 1968
|IO brąz = 1956
|MŚ złoto =
|MŚ srebro =
|MŚ brąz =
|MK kontynent =
|MK złoto =
|MK srebro =
|MK brąz =
|commons = Category:Bulgaria national association football team
|wikicytaty = Reprezentacja Bułgarii w piłce nożnej
|wikinews = Kategoria:Reprezentacja Bułgarii w piłce nożnej
|www =
}}
Reprezentacja Bułgarii w piłce nożnej mężczyzn (bułg. ) – narodowy zespół piłkarzy nożnych Bułgarii. Za jej funkcjonowanie odpowiedzialny jest Bułgarski Związek Piłki Nożnej.
Pierwszy oficjalny mecz piłkarski rozegrała w maju 1924, z Austrią w Wiedniu. Do europejskiej czołówki awansowała dopiero w latach 90., kiedy doczekała się tzw. złotego pokolenia piłkarzy z Christo Stoiczkowem na czele. W tym okresie Bułgarzy zajęli czwarte miejsce na Mundialu 1994 i po raz pierwszy w historii awansowali do mistrzostw Europy (1996).
Początek XXI wieku uważany za początek stopniowego regresu reprezentacji. Jego objawami były porażki w kolejnych eliminacjach do wielkich turniejów, najniższe w dziejach miejsce w rankingu FIFA (96. w kwietniu 2012) oraz brak pokolenia zawodników na miarę tego z lat 90.
Największymi, oprócz czwartego miejsca na mistrzostwach świata, sukcesami piłki bułgarskiej są srebro z Igrzysk Olimpijskich 1968 i brąz z Igrzysk Olimpijskich 1956 oraz trzykrotne zwycięstwo w mistrzostwach Europy juniorów – w 1959, 1969 i 1974.
Dzieje reprezentacji
]]
Chociaż reprezentacja Bułgarii pierwszy mecz rozegrała w maju 1924, to na międzynarodowej arenie pokazała się po raz pierwszy na Mistrzostwach Świata w 1962 roku. Na boiskach Chile nie wyszła z grupy – przegrała dwa mecze (z Argentyną 0:1 i Węgrami 1:6) i jeden zremisowała (z Anglią 0:0). Równie słabo zaprezentowała się w trzech kolejnych startach na Mundialach (1966, 1970 i 1974). Bułgarzy na pierwsze zwycięstwo na światowym czempionacie czekali do 1994.
Wcześniej jednak – w 1986 – po raz pierwszy wyszli z grupy (dzięki remisom z Włochami i Koreą Południową), ale w drugiej rundzie drużyna prowadzona przez Iwana Wucowa przegrała 0:2 z Meksykiem.
Dopiero w latach 90. Bułgaria opuściła szeregi piłkarskich średniaków. W 1991 na stanowisku selekcjonera reprezentacji zatrudniono Dimityra Penewa. Jego pięcioletnia kadencja uznawana jest za najlepszy okres w historii piłki bułgarskiej. Penew od początku postawił na młodych zawodników. Piłkarze urodzeni w latach 60. zaczęli decydować o obliczu reprezentacji, a ich piłkarskim spełnieniem okazał się Mundial 1994. Najpierw w eliminacjach do tego turnieju Bułgarzy wyeliminowali faworyzowaną Francję, a już w Stanach Zjednoczonych drużyna, w której grali: bramkarz Borisław Michajłow, obrońcy Emił Kremenliew, Trifon Iwanow, Canko Cwetanow i Petyr Chubczew, pomocnicy Jordan Leczkow, Złatko Jankow, Krasimir Bałykow i Emił Kostadinow oraz napastnicy Christo Stoiczkow (wraz z Rosjaninem Olegiem Salenką został królem strzelców) i Nasko Sirakow, zajęła czwarte miejsce, wygrywając wcześniej z Argentyną, Grecją, Meksykiem i obrońcą mistrzowskiego tytułu Niemcami. W meczu o 3. miejsce Bułgarzy ulegli 0:4 Szwecji.
Dwa lata później Bułgaria po raz pierwszy awansowała do mistrzostw Europy. Reprezentacja w niemal niezmienionym od czasu Mundialu składzie, zaprezentowała się przyzwoicie, mimo iż nie wyszła z grupy. Zremisowała z Hiszpanią i wygrała z Rumunią i tylko dzięki porażce w ostatnim meczu z Francją nie grała dalej. Po tym turnieju zwolniony został trener Penew.
Kilku piłkarzy z wybitnego pokolenia grało też na Mundialu 1998. We Francji Bułgarzy w niczym nie przypominali zespołu, który cztery lata wcześniej mógł grać w finale mistrzostw świata. W ostatnim meczu ulegli 1:6 Hiszpanii.
Od tego czasu reprezentacja gra nieskutecznie i nieefektownie. Porażki w kwalifikacjach do kolejnych turniejów, brak dyscypliny w zespole, kaprysy piłkarzy oraz częste zmiany selekcjonerów to – jak się zdaje – największa bolączka bułgarskiego futbolu.
Po fatalnym (trzy porażki, bramki 1:9) występie na Euro 2004 trenerem reprezentacji został Christo Stoiczkow. Wiele wskazywało na to, że Bułgaria powoli zaczyna podnosić się z kryzysu. W 2005 po dziesięcioletniej, kontrowersyjnej kadencji z funkcji prezydenta piłkarskiej federacji ustąpił Iwan Sławkow, na którym ciąży wiele zarzutów kryminalnym (m.in. próba przekupienia działaczy MKOlu). Jego następcą został kolega Stoiczkowa z reprezentacji, Borisław Michajłow. Bułgarscy piłkarze zaczęli cieszyć się zainteresowaniem w Europie: Stilijan Petrow wyrósł na lidera Aston Villi (wcześniej zyskał uznanie grając w Celticu Glasgow), Dimityr Berbatow był skutecznym napastnikiem Manchesteru United, a Waleri Bożinow po udanej (awans do Serie A) przygodzie z Juventusem trafił do Manchesteru City. Natomiast w sezonie 2006–2007 Lewski Sofia, jako pierwszy klub z Bułgarii, awansował do rundy grupowej Ligi Mistrzów.
Jednak zmiany w związku, sukcesy indywidualne piłkarzy oraz udane występy Lewskiego nie przełożyły się na wyniki reprezentacji. Drużyna narodowa przegrała eliminacje do Mundialu 2006, Euro 2008, Mundialu 2010 i Euro 2012 (tu zajęła ostatnie miejsce w grupie). Dodatkowo kryzys pogłębiany jest częstymi zmianami selekcjonerów: w ciągu czterech lat (2007–2011) funkcję trenera kadry pełniło siedmiu szkoleniowców: Christo Stoiczkow, Dimityr Penew, Płamen Markow, dwukrotnie Stanimir Stoiłow, Lothar Matthäus, Michaił Madanski i Ljubosław Penew. W tym czasie reprezentacja zanotowała także największy w historii spadek w rankingu FIFA: w kwietniu 2012 została umieszczona na 96. miejscu.
Pod wodzą Ljubosława Penewa bułgarscy piłkarze rozegrali jeszcze eliminacje do mundialu w Brazylii w 2014 roku, które ostatecznie zakończyli na czwartym miejscu z dorobkiem trzynastu punktów. W grudniu 2014 roku następcą Penewa został Iwajło Petew, z którym bułgarska reprezentacja zajęła czwarte miejsce w eliminacjach do Euro 2016 we Francji z dorobkiem jedenastu punktów.
Udział w międzynarodowych turniejach
Igrzyska Olimpijskie
Mistrzostwa świata
}}
Mistrzostwa Europy
Trenerzy reprezentacji Bułgarii
Lata urzędowania – liczba meczów – narodowość – nazwisko
* 1924 – 2 – Leopold Nich
* 1925 – 1 – Willibold Scheiscal
* 1927–1930 – 13 – Paweł Grozdanow
* 1930 – 1 – Carl Nemes
* 1931 – 6 – Otto Feist
* 1923–1933 – 13 – Paweł Grozdanow
* 1934–1935 – 8 – Karoly Foggle
* 1936 – 1 – Iwan Batandżijew
* 1936 – 1 – Geno Matejew
* 1937–1938 – 5 – Stanislav Toms
* 1938 – 1 – Konstantin Maznikow
* 1939 – 2 – Iwan Radojew
* 1940 – 2 – Franz Koler
* 1942 – 2 – Iwan Radojew
* 1943 – 1 – Iwan Batandżijew
* 1946 – 3 – Todor Konow
* 1947 – 1 – Michaił Manow
* 1947 – 1 – Rezső Somlai
* 1947 – 2 – Iwan Radojew
* 1948 – 3 – Lubomir Angełow
* 1948–1949 – 6 – Andor Haidu
* 1950 – 2 – Stojan Ormandżiew
* 1950 – 1 – Lubomir Angełow
* 1950 – 1 – Iwan Radojew
* 1952–1953 – 6 – Stojan Ormandżiew i Krum Milew
* 1953 – 2 – Lubomir Angełow
* 1953 – 2 – Stojan Ormandżiew
* 1954 – 1 – Krum Milew
* 1954–1955 – 4 – Stojan Ormandżiew i Krum Milew
* 1955 – 1 – Georgi Paczedżiew
* 1955 – 4 – Georgi Paczedżiew i Krum Milew
* 1956 – 1 – Stojan Ormandżiew i Krum Milew
* 1956 – 2 – Stojan Ormandżiew
* 1956–1957 – 7 – Stojan Ormandżiew i Krum Milew
* 1957 – 1 – Georgi Paczedżiew i Aleksander Popow
* 1957 – 2 – Stojan Ormandżiew
* 1957–1960 – 24 – Stojan Ormandżiew i Krum Milew
* 1960–1962 – 12 – Stojan Ormandżiew, Georgi Paczedżiew, Stefan Bożkow i Krastjo Czakarow
* 1962 – 4 – Georgi Paczedżiew
* 1963 – 2 – Georgi Paczedżiew i Bella Volentik
* 1963 – 4 – Bella Volentik
* 1964 – 2 – Rudolf Vytlačil i Lubomir Angełow
* 1965–1966 – 15 – Rudolf Vytlačil
* 1966 – 2 – Dobromir Taszkow
* 1967–1970 – 31 – Stefan Bożkow
* 1970–1972 – 17 – Wasił Spasow
* 1972 – 2 – Georgi Berkow
* 1972 – 1 – Stojan Ormandżiew
* 1972–1973 – 5 – Christo Mładenow
* 1973 – 6 – Jonczo Arsow
* 1973–1974 – 12 – Christo Mładenow
* 1974 – 3 – Jonczo Arsow, Dimityr Dojczinow i Nikola Kowaczew
* 1974 – 1 – Stojan Ormandżiew i Stojan Petrow
* 1974 – 2 – Stojan Ormandżiew
Rekordziści
Ostatnim meczem, jaki uwzględniono w statystyce jest spotkanie towarzyskie z Kazachstanem (2:1) z 4 czerwca 2013.
jest rekordzistą pod względem liczby meczów w kadrze.]]
jest rekordzistą pod względem liczby goli w kadrze.]]
W rankingu FIFA
* najlepsze miejsce: 8. (czerwiec 1995)
* najgorsze miejsce: 96. (kwiecień 2012)
* najwyższy awans: +34 (październik 2012)
* największy spadek: -20 (październik 2011)
