Replikator w teorii ewolucji
Replikator to samopowielająca się struktura, której celem jest tworzenie jak największej liczby kopii. Kluczowe dla ewolucji są replikatory podlegające selekcji, mutacji i dziedziczeniu. Odziedziczalność polega na tworzeniu kopii z podobnymi informacjami do replikatora macierzystego, podczas gdy mutowalność oznacza pojawienie się błędów w kopiowaniu, co prowadzi do powstawania nowych wariantów. Selekcja zaś odnosi się do efektywności replikatora w tworzeniu kopii.
Rodzaje replikatorów
W biologii geny pełnią rolę replikatorów, natomiast w kulturze Richard Dawkins wprowadził pojęcie „memu” jako jednostki informacji kulturowej. Priony są określane jako „paragenetyczne replikatory” i „rozszerzone replikatory”. Inny przykład to kryształy gliny, które wymagają zewnętrznego oddziaływania do katalizowania reakcji organicznych.
Dawkins wyróżnia cztery typy replikatorów, klasyfikowane na podstawie dwóch kategorii:
- Aktywność replikatora:
- Replikatory czynne, np. fragmenty DNA, które wpływają na fenotyp organizmu.
- Replikatory bierne, np. fragmenty DNA, które nie podlegają transkrypcji.
- Możliwość replikacji:
- Replikatory generatywne, które mogą tworzyć nieskończony ciąg kopii (np. geny w gametach).
- Replikatory „ślepej uliczki”, które kopiują się tylko w organizmach somatycznych.
Ewolucja replikatorów
W ewolucji zachodzi tendencja do „agregacji”, gdzie proste replikatory tworzą bardziej złożone struktury, co prowadzi do wyższych poziomów ewolucji. Proces ten obejmuje przejście od rybozymów do komórek prokariotycznych, a następnie do eukariotycznych i organizmów wielokomórkowych. Oddziaływania między replikatorami mają miejsce na różnych poziomach organizacji życia, od komórek po ekosystemy.
Memy jako jednostki kulturowe
Aby memy mogły być uznane za odpowiedniki genów w kontekście kulturowej replikacji, powinny posiadać cechy efektywnego replikatora, takie jak:
- Znacząca, ale niepełna wierność kopiowania.
- Łatwość w kopiowaniu z różnorodnością form.
- Względna stabilność formy z ograniczoną zmiennością.
- Podleganie selekcji.
