Regimentarz w Rzeczypospolitej XVII–XVIII wieku
Regimentarz (łac. regimen – kierowanie) był w XVII i XVIII wieku zastępcą hetmana w Rzeczypospolitej, odpowiedzialnym za dowodzenie wydzielonymi grupami wojskowymi. Funkcję tę pełnił w sytuacjach, gdy hetmani nie mogli wykonywać swoich obowiązków. W XVII wieku termin ten odnosił się również do dowódców pospolitego ruszenia w nieobecności kasztelana lub wojewody.
Początki i funkcje
Pierwszym regimentarzem mianowanym w 1623 roku był Stefan Chmielecki, który zastępował hetmana polnego koronnego Stanisława Koniecpolskiego w obronie Ukrainy. W późniejszych latach, podczas wojny polsko-rosyjskiej 1632–1634, król Władysław IV powołał Aleksandra Gosiewskiego na regimentarza, co spotkało się z ignorowaniem rozkazu przez hetmanów litewskich.
W 1648 roku, po klęsce korsuńskiej, powołano trzech regimentarzy: Mikołaja Ostroroga, Władysława Dominika Ostrogskiego-Zasławskiego i Aleksandra Koniecpolskiego. Zmieniali się oni w kolejnych latach, a w 1655–1656, w czasie Potopu, regimentarzem został Paweł Sapieha.
Regimentarze w okresie wojny ze Szwedami
W okresie, gdy hetmani przysięgali wierność Karolowi Gustawowi, regimentarzem mianowano Stefana Czarnieckiego. Pozostał on na stanowisku nawet po powrocie dowódców wojskowych, z uwagi na potrzebę dużych sił do walki.
Regimentarze w konfederacjach
W czasie konfederacji dzikowskiej i barskiej istnieli regimentarze generalni, którzy dowodzili całymi siłami zbrojnymi. W konfederacji barskiej regimentarze ziem i województw pełnili rolę zastępców marszałków.
Ostatnie wystąpienie regimentarzy
Ostatni raz regimentarze pojawili się podczas powstania listopadowego w 1830 roku, kiedy to dwóm z nich powierzono organizację nowych formacji wojskowych.
Przypisy
- Kategoria: Urzędy wojskowe
- Kategoria: Wojsko I Rzeczypospolitej
