Recepta – pisemne zlecenie lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, pielęgniarki, położnej, felczera lub farmaceuty dla farmaceuty lub technika farmaceutycznego, a także (w mniejszym stopniu) dla chorego, dotyczące leków, które mają zostać użyte w leczeniu. W Polsce recepty wypisuje się stosując zarówno język polski jak i łaciński.
Wystawianie recept reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie recept (), na mocy którego obowiązuje co do zasady wystawianie e-recept, poza ściśle określonymi przypadkami, kiedy dopuszczalne jest wystawienie recepty papierowej. Wzór tej ostatniej określa załącznik nr 6 do wyżej wymienionego Rozporządzenia. Wymiary recept nie mogą być mniejsze niż 200 mm długości i 90 mm szerokości (§ 6 ust. 1 Rozporządzenia).
Części recepty
Inscriptio
Inscriptio, czyli nagłówek powinien zawierać dane dotyczące podmiotu wykonującego działalność leczniczą albo zakładu leczniczego dla zwierząt, w którym pacjent jest leczony, a w szczególności jego nazwę, adres, telefon oraz pierwsze 9 cyfr identyfikatora REGON. W przypadku recepty wystawionej z adnotacją pro auctore (dla siebie) albo pro familia (dla określonych członków najbliższej rodziny), dane te zastąpione są danymi osoby wystawiającej.
W przypadku recepty papierowej, w tej części znajduje się również unikalny numer recepty zbudowany z dwudziestu dwóch cyfr, z których:
# dwie pierwsze cyfry stanowią oznaczenie wersji wzoru recepty dla druków recept posiadających unikalne numery identyfikujące recepty przydzielone przez oddział wojewódzki Funduszu; cyfry te to:
## w przypadku lekarzy i felczerów – 02, z zastrzeżeniem podpunktu 4,
## w przypadku pielęgniarek i położnych – 03,
## w przypadku farmaceutów – 04,
## 07 – jeżeli unikalny numer identyfikujący receptę jest przekazywany wojewódzkiemu inspektorowi farmaceutycznemu w przypadku, o którym mowa w § 4 ust. 11 rozporządzenia;
# cyfry trzecia i czwarta stanowią identyfikator właściwego oddziału wojewódzkiego Funduszu określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia;
# cyfry od piątej do dwudziestej są ustalane przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia i tworzą unikalny numer w ramach danego oddziału wojewódzkiego Funduszu;
# cyfra dwudziesta pierwsza przyjmuje wartość:
## „8” – dla recept na leki posiadające kategorię dostępności „Rp”, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne podlegające refundacji,
## „9” – dla recept na leki posiadające kategorię dostępności „Rpw”,
## „5” – dla recept na leki posiadające kategorię dostępności „Rp”, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne podlegające refundacji, ordynowane samodzielnie przez pielęgniarki i położne,
## „6” – dla recept na leki posiadające kategorię dostępności „Rp”, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne podlegające refundacji, ordynowane przez pielęgniarki i położne w ramach realizacji zleceń lekarskich (kontynuacja),
## „7” – dla recept na leki posiadające kategorię dostępności „Rp” zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, niepodlegające refundacji;
# cyfra dwudziesta druga jest cyfrą kontrolną obliczaną według algorytmu określonego w części II załącznika nr 5 do rozporządzenia.
Nomen aegroti
Część zawierająca informacje o chorym. Znajduje tu się jego imię i nazwisko, adres, numer PESEL (może być w postaci kodu kreskowego), w przypadku dzieci (do 18. roku życia) wiek. Obecnie w Polsce do tej części należą również oznaczenia dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego (kod oddziału wojewódzkiego NFZ, symbol państwa przy wystawianiu recept na mocy przepisów o koordynacji), uprawnień dodatkowych pacjenta z uwagi na przynależność do odpowiedniej grupy pacjentów (np. honorowych dawców krwi, czy inwalidów wojennych).
Praepositio
W Polsce część tę tworzy skrót Rp (recipe) – „weź”, a w przypadku recept na środki odurzające (dawniej zwanych receptami z wtórnikiem) – skrót Rpw. W niektórych krajach stosuje się w tym znaczeniu skrót Rx lub symbol ℞.
Praescriptio
W tej części znajdują się nazwy środków leczniczych i ich ilości. W przypadku leków gotowych na recepcie znajdziemy nazwę handlową preparatu lub nazwę międzynarodową leku, postać, dawkę oraz ilość leku. Osoba wystawiająca może także umieścić w uzasadnionych przypadkach adnotację „nie zamieniać” lub „NZ”, co wyklucza wydanie preparatu o tym samym składzie, dawce i postaci, ale innej nazwie handlowej. Warunkiem wydania w aptece odpowiedniej ilości leków jest podanie przez lekarza sposobu dawkowania, w przeciwnym wypadku farmaceuta wyda lek w ilości maksymalnie dwóch najmniejszych opakowań danego leku. W przypadku środków odurzających i niektórych substancji psychotropowych wymagane jest dodatkowo umieszczenie w formie słownej łącznej dawki substancji czynnej przepisanego leku. W przypadku recept papierowych, na jednej recepcie można przepisać do pięciu leków gotowych lub wyrobów medycznych albo jeden lek recepturowy.
W przypadku leków recepturowych powinna być zachowana następująca kolejność:
* basis (remedium cardinale) – substancja czynna stanowiąca lek podstawowy (zasadniczy)
* remedium adiuvans – substancja czynna stanowiąca lek wspomagający działanie leku podstawowego,
* corrigens – substancja pomocnicza poprawiająca smak, zapach lub wygląd leku, np. środek słodzący, aromat, barwnik lub środek przeciwzbrylający,
* vehiculum (constituens) – substancja pomocnicza, która pełni rolę lub wchodzi w skład nośnika leku, nadającego lekowi postać, np. podłoże, rozpuszczalnik, emulgator, stabilizator, konserwant lub wypełniacz.
Subscriptio
Informacje dla farmaceuty dotyczące składu, postaci i ilości leku, a także ewentualnej refundacji.
Signatura
Dane dla pacjenta dotyczące sposobu podania, dawkowania i czasu kuracji. W związku z tym, że zrealizowana recepta pozostaje w aptece, zazwyczaj pacjenci otrzymują te informacje na osobnej kartce.
Nomen medici
Obejmuje dane osoby wystawiającej, w tym co najmniej tytuł zawodowy albo jego skrót (lekarz/lek., lekarz dentysta/lek. dent., lekarz weterynarii/lek. wet., pielęgniarka/piel., położna/poł., felczer/fel., albo farmaceuta/farm.), imię i nazwisko oraz numer prawa wykonywania zawodu (NPWZ). W przypadku e-recepty obejmuje także jej poświadczenie elektroniczne (z użyciem certyfikatu z ZUS, profilu zaufanego, podpisu osobistego e-dowodem, albo kwalifikowanego podpisu elektronicznego), a w przypadku recepty papierowej – poświadczenie własnoręcznym podpisem i odciskiem pieczęci, przy czym zamiast tego ostatniego dopuszczalne jest umieszczenie nadruku z danymi osoby wystawiającej, w tym NPWZ w postaci kodu kreskowego.
W tej części znajduje się również data wystawienia recepty oraz data realizacji recepty – w czasie jednej wizyty można wystawić do 12 recept na 360-dniowy okres stosowania. „Data realizacji od dnia” wskazuje termin od którego można zrealizować daną receptę. W tej części wymagane jest również podanie instytucji drukującej dany egzemplarz recepty.
Termin ważności recepty
Obecnie na podstawie § 17 Rozporządzenia w sprawie recept lekarskich termin realizacji recepty wynosi 30 dni od daty wystawienia lub od „daty realizacji od dnia”, jeśli taka zostanie wpisana. Wyjątkiem są recepty na antybiotyki, w postaci do stosowania wewnętrznego (kapsułki, tabletki, zawiesiny) i parenteralnego (iniekcje, implanty), które są ważne 7 dni (recepta na antybiotyki w innych postaciach do stosowania zewnętrznego, np. maści ważna jest 30 dni). Termin realizacji recepty na leki lub wyroby medyczne
sprowadzane z zagranicy dla użytkowników indywidualnych nie może przekroczyć 120 dni, a na preparaty immunologiczne (np. szczepionki) wytwarzane indywidualnie dla pacjenta – 120 dni.
