Rak wodny
Rak wodny (łac. noma, cancrum oris) to bakteryjne, zgorzelinowe zapalenie śluzówek jamy ustnej, które może prowadzić do poważnych zniszczeń tkanek, zwłaszcza w przypadku niedożywienia.
Patomechanizm i czynniki etiologiczne
Choroba charakteryzuje się procesem martwiczym, który niszczy tkanki jamy ustnej, warg, dziąseł i policzków. Najczęściej odpowiedzialne za te zmiany są bakterie z rodzaju Fusobacterium. W szczególności występuje rak wodny noworodków (łac. noma neonatorum), wywołany przez bakterie Pseudomonas, zwłaszcza u wcześniaków.
Nazwa „rak wodny” odnosi się do makroskopowego podobieństwa do nowotworu, a termin noma został wprowadzony przez Barona w 1816 roku, nawiązując do pożerania tkanek przez chorobę.
Historia
Rak wodny był opisywany już w starożytności, a bardziej szczegółowe opisy tej choroby pojawiły się w XVI wieku. W XVIII i XIX wieku występował w Europie, a także w gettach i obozach koncentracyjnych podczas II wojny światowej. Obecnie jest problemem w niektórych krajach afrykańskich i południowoamerykańskich, zwłaszcza wśród niedożywionych dzieci. Szacuje się, że rocznie na raka wodnego zapada około 100 000 osób, a śmiertelność wynosi 70–90%.
Przebieg choroby i leczenie
Choroba najczęściej dotyka dzieci w wieku 2-5 lat, cierpiących na niedobory białkowe. Przebiega w kilku etapach:
- Faza pierwsza: objawy zapalenia dziąseł i błony śluzowej, owrzodzenia, odrażający zapach.
- Faza późniejsza: martwica tkanek, przetoki, obnażenie zębów, utrata zębów.
W przypadku przeżycia choroby, mogą wystąpić trwałe zniekształcenia twarzy, wymagające leczenia chirurgicznego. Leczenie obejmuje zapewnienie odpowiedniego odżywienia, higieny oraz stosowanie antybiotyków, a w niektórych przypadkach interwencje chirurgiczne.
