Rada Obrony Państwa
Rada Obrony Państwa (ROP) była nadzwyczajnym organem parlamentarno-rządowym powołanym przez Sejm Ustawodawczy 1 lipca 1920 roku, działającym do 1 października 1920 roku. Jej utworzenie miało na celu przezwyciężenie kryzysu gabinetowego oraz odpowiedź na zagrożenie inwazją ze strony Rosji Sowieckiej.
Utworzenie Rady
Powstanie Rady było konsekwencją dymisji rządu Leopolda Skulskiego i potrzeby stworzenia nowego gabinetu. Po powierzeniu misji tworzenia rządu Władysławowi Grabskiemu, zarysowała się koncepcja powołania Rady, która miała składać się z 12 członków: 4 przedstawicieli Sejmu, 4 członków rządu oraz 4 reprezentantów Naczelnego Dowództwa. Po uzyskaniu poparcia Józefa Piłsudskiego, projekt ustawy został uchwalony 1 lipca 1920 roku.
Skład Rady
Rada składała się z 19 członków, w tym:
- Osoby z urzędu:
- Józef Piłsudski – przewodniczący
- Władysław Grabski – wiceprzewodniczący
- Wincenty Witos – wiceprzewodniczący
- Wojciech Trąmpczyński – marszałek sejmu
- Reprezentanci klubów poselskich:
- Maciej Rataj, Władysław Kiernik (PSL „Piast”)
- Roman Dmowski, Aleksander Skarbek (Związek Ludowo-Narodowy)
- Leopold Skulski, Edward Dubanowicz (Narodowe Zjednoczenie Ludowe)
- Norbert Barlicki (PPS)
- Adam Chądzyński (Narodowa Partia Robotnicza)
- Artemiusz L. Czerniewski (Chrześcijański Związek Robotniczy)
- Jan Woźnicki (PSL „Wyzwolenie”)
- Jan Kanty Federowicz (Klub Pracy Konstytucyjnej)
- Aleksander Henryk de Rosset (Klub Mieszczański)
- Jan Stapiński (PSL Lewica)
- Przedstawiciele rządu:
- Kazimierz Bartel
- Stanisław Śliwiński
- Eustachy ks. Sapieha
- Ignacy Daszyński
- Leopold Skulski
- Przedstawiciele wojska:
- gen. Józef Leśniewski
- gen. Kazimierz Sosnkowski
- gen. Stanisław Haller
Sekretarzem Rady był Władysław Studziński.
Kompetencje Rady
ROP miała decydujący wpływ na sprawy związane z wojną i pokojem. Do jej zadań należały m.in. podniesienie morale w wojsku, przyspieszenie prac legislacyjnych oraz rozstrzyganie spraw operacyjnych. Rada mogła wydawać rozporządzenia, które były natychmiast wykonalne.
Działalność Rady
Rada podjęła działania mające na celu mobilizację społeczeństwa oraz organizację Armii Ochotniczej. W ciągu trzech miesięcy wydała 58 rozporządzeń oraz zmieniła 77 ustaw. Rada przygotowywała również warunki do rozmów pokojowych z Rosją.
Trybunał Obrony Państwa
Rada powołała Trybunał Obrony Państwa, którego zadaniem było osądzenie dowódców za tchórzostwo. Jednak jego działalność ograniczyła się do jednego przypadku i została zakończona 9 grudnia 1920 roku.
Obywatelskie komitety obrony państwa
Utworzenie ROP zainicjowało powstanie Obywatelskiego Komitetu Wykonawczego Obrony Państwa, który mobilizował społeczeństwo do wsparcia Armii Ochotniczej. Komitety te zakończyły działalność po rozejmie z 12 października 1920 roku, chociaż niektóre funkcjonowały jeszcze w 1921 roku.
