Przytarczyce
Przytarczyce, znane również jako gruczoły przytarczyczne, to małe gruczoły wewnątrzwydzielnicze zlokalizowane w przedniej części szyi. Ich główną rolą jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie.
Anatomia
Przytarczyce mają kształt płasko-owalny i barwę od żółtoczerwonej do brązowej. Zwykle występują w czterech egzemplarzach, ułożonych w dwie pary, przy czym ich rozmieszczenie oraz liczba mogą się różnić. W 12-15% przypadków można spotkać pięć gruczołów. Unaczynienie tych gruczołów pochodzi głównie od tętnicy tarczowej dolnej.
Budowa histologiczna
Gruczoły te składają się z komórek nabłonkowych i tkanki tłuszczowej. Wyróżnia się dwa główne typy komórek:
- Komórki główne: dominujący typ, z jasną cytoplazmą.
- Komórki oksyfilne: większe, z eozynofilną, ziarnistą cytoplazmą.
Oba typy komórek produkują parathormon (PTH).
Funkcja
Przytarczyce wydzielają parathormon, który reguluje poziom wapnia we krwi poprzez:
- Uwalnianie wapnia z kości.
- Resorpcję wapnia z kanalików nerkowych.
PTH obniża również poziom fosforanów we krwi. Niedobór parathormonu prowadzi do tężyczki, a jego nadmiar do osłabienia kości, osteopenii i osteoporozy. Kalcytonina wydzielana przez tarczycę działa antagonistycznie do PTH, hamując uwalnianie wapnia z kości przy wysokim stężeniu wapnia we krwi.
Zaburzenia czynności przytarczyc
Nadczynność przytarczyc
- Pierwotna nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus primarius)
- Wtórna nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus secundarius)
- Trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus tertiarius)
Niedoczynność przytarczyc
Niedoczynność przytarczyc jest główną przyczyną hipokalcemii i może być uwarunkowana:
- Brakiem parathormonu:
- Pierwotna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus primarius)
- Wtórna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus secundarius)
- Rzekomą niedoczynnością przytarczyc (pseudohypoparathyroidismus): produkcja PTH jest zwiększona, ale receptor dla parathormonu nie działa prawidłowo z powodu defektu białka G.
