Przymus adwokacki
Przymus adwokacki, znany także jako przymus adwokacko-radcowski, to obowiązek reprezentacji strony przez wykwalifikowanego pełnomocnika w określonych czynnościach procesowych. Jego celem jest zapewnienie skutecznej pomocy prawnej przy sporządzaniu pism wymagających specjalistycznej wiedzy. Przymus ten wprowadza większy profesjonalizm w postępowaniu, ale może także ograniczać dostęp do sądu, co skłoniło ustawodawcę do wprowadzenia możliwości ustanowienia adwokata z urzędu dla osób ubogich.
Przymus w postępowaniu cywilnym
W polskim postępowaniu cywilnym przymus adwokacko-radcowski obejmuje:
- Całe postępowanie przed Sądem Najwyższym.
- Czynności procesowe przed sądem niższej instancji w sprawach kasacyjnych.
Tylko adwokat lub radca prawny ma prawo do sporządzenia skargi kasacyjnej i reprezentowania strony. Wyjątki dotyczą:
- Postępowania o zwolnienie z kosztów sądowych.
- Stron, które są sędziami, prokuratorami lub adwokatami.
Przymus w postępowaniu karnym
W postępowaniu karnym przymus adwokacko-radcowski występuje w następujących przypadkach:
- Przy wnoszeniu subsydiarnego aktu oskarżenia.
- Przy składaniu kasacji.
- Przy składaniu skargi na wyrok sądu odwoławczego.
- Przy składaniu apelacji od wyroku sądu okręgowego.
- Przy składaniu wniosku o wznowienie postępowania.
W tych sytuacjach pismo musi być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego, z wyjątkiem przypadków, gdy wniosek pochodzi od prokuratora.
Przymus w postępowaniu administracyjnosądowym
W postępowaniu administracyjnosądowym przymus adwokacko-radcowski występuje w czterech przypadkach:
- Wnoszenie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
- Wnoszenie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej.
- Wnoszenie skargi o wznowienie postępowania.
- Wnoszenie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
W tych sprawach skarga musi być sporządzona przez adwokata, radcę prawnego lub inne uprawnione osoby.
Przymus w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym
Przymus adwokacko-radcowski obowiązuje w sprawach ze skarg konstytucyjnych, z wyjątkiem sytuacji, gdy skarżący jest notariuszem, prokuratorem, sędzią lub posiada stopień doktora habilitowanego w naukach prawnych.
Podsumowanie
Przymus adwokacki ma na celu zwiększenie profesjonalizmu w postępowaniach sądowych, ale także wprowadza ograniczenia w dostępie do sądu. Wyjątki od przymusu dotyczą określonych grup zawodowych oraz sytuacji związanych z kosztami sądowymi.
Linki zewnętrzne
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
- Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
