Przepona
Przepona to mięsień poprzecznie prążkowany, który odgrywa kluczową rolę w oddychaniu u ssaków, oddzielając jamę brzuszną od klatki piersiowej. Jej skurcz zwiększa objętość klatki piersiowej, co umożliwia wdech. U krokodyli występuje analogiczna struktura, znana jako musculus diaphragmaticus.
Człowiek
U ludzi przepona ma postać dwóch kopuł – prawej i lewej, oddzielających klatkę piersiową od jamy brzusznej. Położenie kopuł zmienia się w zależności od fazy oddechu, a ich ruchy są nieświadome, ale mogą być modyfikowane przez inne mięśnie.
Budowa
Przepona składa się z części mięśniowej oraz ścięgnistej, która tworzy centrum ścięgniste. Część mięśniowa dzieli się na:
- część żebrową – największa, przyczepiająca się do żeber (VII-XII);
- część lędźwiową – najmocniejsza, z dwiema odnogami przyczepiającymi się do kręgów lędźwiowych;
- część mostkową – najmniejsza, rozpoczynająca się na wyrostku mieczykowatym mostka.
Główne otwory przepony to: rozwór aorty, rozwór przełyku oraz otwór żyły głównej dolnej.
Funkcja
Przepona oddziela jamy klatki piersiowej i brzusznej, a jej praca zmienia kształt i objętość klatki piersiowej, co jest niezbędne do oddychania. Skurcz przepony obniża ją, co powoduje wdech, natomiast jej uniesienie przyczynia się do wydechu. Ponadto, skurcz przepony zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej, co jest istotne w procesach takich jak defekacja.
Unerwienie
Przepona jest unerwiona przez nerw przeponowy, który ma włókna ruchowe i czuciowe. Ruchy przepony są autonomiczne i nie są kontrolowane świadomie. W przypadku porażenia nerwu przeponowego, może dojść do paradoksalnych ruchów przepony.
Unaczynienie
Przepona jest unaczyniona przez:
- Tętnicę piersiową wewnętrzną – oddaje tętnicę osierdziowo-przeponową i tętnicę mięśniowo-przeponową;
- Aortę piersiową i brzuszną – dostarczają tętnice przeponowe górne i dolne.
Przepona jest zatem kluczowym elementem układu oddechowego, pełniącym istotne funkcje w oddychaniu i ciśnieniu wewnętrznym jamy brzusznej.
