Przemoc – definicja i koncepcje
Przemoc to intencjonalne wywieranie wpływu na myślenie, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej zgody, mające na celu uzyskanie określonych zasobów. W przeciwieństwie do agresji, przemoc jest przemyślana i często występuje w formie działań grupowych.
Konteksty historyczne i społeczne
Przemoc towarzyszyła ludzkości od zarania dziejów, a jej rozumienie ewoluowało. Związana jest z relacjami między płciami, a od XVIII wieku nierówności władzy między kobietami a mężczyznami były uzasadniane różnicami w potencjale przemocy. Hobbes i Freud podkreślali, że kontrola przemocy jest kluczowa dla zachowania porządku społecznego, a stan natury to walka o dominację.
Przemoc według WHO
Definicja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 1996 roku określa przemoc jako celowe użycie siły fizycznej lub władzy, prowadzące do obrażeń, śmierci, szkód psychologicznych lub braku podstawowych elementów do życia. Kluczowe w tej definicji jest uznanie celu jako istotnego elementu przemocy.
Rodzaje przemocy
- Przemoc fizyczna
- Przemoc psychiczna
- Przemoc seksualna
- Przemoc ekonomiczna
- Przemoc przez zaniedbanie
Przemoc w kontekście prawnym
Prawo reguluje sytuacje, w których dopuszczalne jest użycie przemocy, zazwyczaj przez organy państwowe. Nadużycia mogą występować, gdy instytucje wykorzystują przemoc w celach politycznych lub militarnych.
Przemoc a media
Relacja między przemocą w mediach a rzeczywistością budzi kontrowersje. Badania nie wykazały jednoznacznego wpływu mediów na wzrost agresji. Przykłady różnych krajów pokazują, że wysoka przemoc w mediach nie zawsze koreluje z rzeczywistymi wskaźnikami przestępczości.
Przemoc w grach komputerowych
Badania sugerują, że gry z przemocą mogą prowadzić do zmniejszenia wrażliwości na przemoc w rzeczywistości, ale także wpływają pozytywnie na umiejętności poznawcze graczy. Można je więc rozważać jako narzędzie terapeutyczne.
Przemoc wśród homininów
Przemoc wśród homininów różni się w zależności od gatunku. Szympansy zwyczajne często stosują przemoc, podczas gdy u bonobo jest to rzadkością. Różnice te można przypisać strategiom rywalizacji o terytorium i zasoby.
Podsumowanie
Przemoc jest złożonym zjawiskiem, które można analizować z różnych perspektyw – historycznej, społecznej, prawnej i biologicznej. Jej zrozumienie jest kluczowe dla zapobiegania oraz interwencji w przypadkach przemocy w społeczeństwie.
