Protisty
Protisty, jako jedno z pięciu królestw organizmów, obejmują wszystkie jądrowce, które nie są zaliczane do monofiletycznych kladów zwierząt, roślin i grzybów. Grupa ta ma charakter polifiletyczny i parafiletyczny, co oznacza, że nie posiada jednej zaawansowanej cechy ewolucyjnej, która odróżniałaby ją od innych eukariontów. Większość protistów to organizmy jednokomórkowe, ale występują także formy wielokomórkowe.
Budowa
Protisty są eukariontami o różnorodnej budowie morfologicznej. Zazwyczaj mają przód, tył oraz strony grzbietową i brzuszną, choć nie posiadają typowych tkanek. W ich budowie wyróżnia się pellikulę, która wzmacnia komórki oraz cytoplazmę zawierającą organelle, takie jak aparat Golgiego, lizosomy czy mitochondria.
Sposoby poruszania się
Protisty poruszają się na różne sposoby, wykorzystując:
- Wici (flagella) i rzęski (cilia) – do ruchu i koordynacji
- Nibynóżki (pseudopodia) – umożliwiają ruch ameboidalny i zdobywanie pokarmu
Rodzaj organelli ruchu jest kluczowym kryterium podziału protistów na typy, takie jak wiciowce, pełzaki, orzęski, słonecznice oraz sporowce.
Odżywianie
Protisty mogą być autotroficzne, heterotroficzne lub miksotroficzne. Autotrofy przeprowadzają fotosyntezę, wykorzystując różne barwniki, a materiały zapasowe gromadzą w postaci cukrów lub tłuszczów. Heterotrofy odżywiają się poprzez endocytozę, dzieląc ją na fagocytozę i pinocytozę.
Oddychanie
Protisty oddychają całą powierzchnią ciała, żyjąc zarówno w środowiskach tlenowych, jak i beztlenowych.
Rozmnażanie
Protisty rozmnażają się bezpłciowo przez podział komórki lub płciowo, co prowadzi do większej zmienności genetycznej. Występuje również proces koniugacji, polegający na wymianie genów.
Zmysły i wrażliwość
Protisty są zdolne do odbioru bodźców zewnętrznych oraz reagowania na nie. Reakcje te mogą być wynikiem polaryzacji błony komórkowej.
Systematyka
Wszechstronny podział eukariontów na supergrupy obejmuje Excavata, Amoebozoa, Opisthokonta, Archaeplastida, Rhizaria, Alveolata oraz Stramenopiles. Protisty są klasyfikowane w ramach systemów monofiletycznych i polifiletycznych.
Podział Protistów
Protisty dzieli się na trzy główne grupy:
- Protisty zwierzęce (pierwotniaki) – jednokomórkowce, często pasożytnicze lub drapieżne.
- Protisty roślinopodobne – autotrofy, mogą być jedno- lub wielokomórkowe.
- Protisty grzybopodobne – grupy protistów, które wykazują cechy grzybów, ale są z nimi niespokrewnione.
