Promienica (aktynomikoza)
Promienica, znana również jako aktynomikoza (łac. Actinomycosis), to przewlekła choroba zakaźna, która dotyka zarówno ludzi, jak i zwierząt, głównie bydła. U ludzi chorobę wywołuje drobnoustrój Actinomyces israeli, natomiast u zwierząt odpowiedzialny jest Actinomyces bovis.
Etiologia
Promienica występuje rzadko u ludzi, najczęściej w grupie wiekowej 20–50 lat. Zakażenie może nastąpić poprzez kontakt ze zwierzętami lub spożywanie zanieczyszczonej trawy i zboża. W jamie ustnej mogą znajdować się saprofityczne promieniowce, które w określonych warunkach mogą prowadzić do zakażeń. Kluczową rolę w patogenezie odgrywają urazy dziąseł lub języka, co może być wynikiem złej higieny jamy ustnej, zabiegów stomatologicznych czy chorób przyzębia.
Objawy
Objawy promienicy obejmują:
- Nieznacznie podwyższoną temperaturę ciała (do 38 °C)
- Ogólnie dobry stan zdrowia chorych
- Głównie guzy w tkankach miękkich okolicy żuchwy i szyi
- Pojawianie się twardych, mało bolesnych guzów z ropnymi ogniskami
Z czasem guzy mogą prowadzić do rozwoju przetok z wydobywającą się surowiczo-krwistą treścią. W przypadku zaawansowanego stanu, mogą wystąpić bóle, trudności w otwieraniu ust oraz połykania. Nacieczenie skroniowo-twarzowe może powodować szczękościsk. Rozpoznanie stawia się na podstawie wykrycia kolonii promieniowców w treści ropnej.
Powikłania
Nieleczona promienica może prowadzić do powstania odległych zmian (np. w płucach) oraz do skrobiawicy.
Leczenie
Leczenie promienicy jest dwuetapowe:
- Chirurgiczne – usunięcie zmian wraz z zajętą skórą
- Farmakologiczne – długotrwałe stosowanie penicyliny w dużych dawkach, czasem z sulfonamidami
Profilaktyka jest utrudniona ze względu na endogenny charakter zakażeń.
Klasyfikacja ICD10
Promienica jest klasyfikowana w systemie ICD10, co pozwala na jej identyfikację w dokumentacji medycznej.
