Projekt Lutostańskiego
Projekt dotyczący osobowego prawa małżeńskiego w Polsce, opracowany przez Karola Lutostańskiego w 1931 roku, miał na celu uregulowanie kwestii małżeńskich w oparciu o nowoczesne zasady. Mimo że projekt był zgodny z ustawą, nigdy nie trafił pod obrady Sejmu II Rzeczypospolitej z powodu silnego sprzeciwu Kościoła katolickiego.
Przebieg prac
Utworzenie podkomisji pod kierunkiem Lutostańskiego wynikało z potrzeby ujednolicenia prawa cywilnego w Polsce, gdzie obowiązywało pięć różnych kodeksów. W 1920 roku Władysław Leopold Jaworski, pierwszy referent Komisji Kodyfikacyjnej, zaproponował projekt oparty na austriackim kodeksie, który umożliwiał rozwody i wybór formy małżeństwa. Jednakże, ze względu na opór Kościoła, Jaworski wycofał się z prac. W 1924 roku Lutostański wznowił prace, a projekt został ostatecznie uchwalony 4 października 1927 roku.
Założenia i treść
Projekt Lutostańskiego zakładał:
- Bezpośrednią relację obywatela z państwem, niezwiązaną z prawem wyznaniowym.
- Wprowadzenie świeckich urzędów stanu cywilnego oraz możliwość rozwodów.
- Równouprawnienie małżonków oraz możliwość regulacji majątkowych stosunków na podstawie umowy.
W przypadku rozwodu, każdy z małżonków miał zatrzymać połowę wspólnego majątku, niezależnie od wkładów.
Odbiór
Projekt spotkał się z silnym oporem ze strony Kościoła katolickiego, który sprzeciwiał się laicyzacji małżeństwa. Prymas Hlond krytykował projekt, porównując go do ustawodawstwa bolszewickiego. W obronie projektu stanęli niektórzy intelektualiści, jednak rząd Prystora zrezygnował z jego wniesienia pod obrady parlamentu.
Nawiązania
Choć projekt został porzucony, jego założenia posłużyły jako podstawa do redakcji dekretu prezydenckiego „Prawo małżeńskie” w 1945 roku oraz do prac nad ujednoliceniem prawa małżeńskiego w Polsce Ludowej. W 1956 roku powołano nową Komisję Kodyfikacyjną, kontynuującą prace nad tym zagadnieniem.
