Procesy poznawcze

Procesy poznawcze

Procesy poznawcze obejmują działania, które mają na celu tworzenie i modyfikację struktur poznawczych w umyśle, będąc podstawą przetwarzania informacji w układzie nerwowym. Są kluczowe w kognitywistyce i psychologii poznawczej, a ich aktywacja świadczy o potrzebie nabycia wiedzy oraz dostosowania zachowań do otoczenia.

Definicje i koncepcje

Termin „poznawcze” (ang. cognitive) odnosi się do zdolności organizmu do odbierania i przetwarzania informacji. W psychologii poznawczej zakłada się, że umysł aktywnie tworzy modele rzeczywistości, zamiast pasywnie gromadzić dane sensoryczne. Procesy poznawcze tworzą struktury wiedzy i są kluczowe dla funkcjonowania umysłu.

Domeny poznawcze

• Elementarne procesy poznawcze:
  • Uwaga
  • Percepcja
  • Pamięć
  • Kontrola poznawcza

Percepcja i uwaga

Percepcja polega na odbieraniu informacji przez różne zmysły i dzieli się na etapy, w tym percepcję sensoryczną. Uwaga selekcjonuje informacje i może być mimowolna (wyzwalana przez otoczenie) lub dowolna (inicjowana przez organizm). Istnieje szereg typów uwagi, takich jak selektywność, koncentracja czy podzielność.

Pamięć

Pamięć składa się z różnych systemów, m.in.:

• Pamięć deklaratywna: Łatwo dostępna i werbalizowana, związana z hipokampem.
• Pamięć niedeklaratywna: Ujawnia się przez zachowanie i nie wymaga werbalizacji.

W ramach pamięci deklaratywnej wyróżnia się pamięć sensoryczną, krótkotrwałą, prospektywną, semantyczną oraz kontekstualną.

Myślenie

Myślenie to proces przetwarzania informacji, mający na celu tworzenie modeli rzeczywistości. Obejmuje różne kategorie, takie jak podejmowanie decyzji, planowanie i rozwiązywanie problemów.

Język i kontrola poznawcza

Język służy jako system kodujący znaczenia i wspiera procesy poznawcze. Kontrola poznawcza odnosi się do umiejętności nadzorowania procesów myślowych i organizowania działań umysłowych.

Funkcje ekspresyjne

Funkcje ekspresyjne obejmują różnorodne formy komunikacji, jak mówienie, pisanie, oraz działania związane z manipulacją i gestykulacją, które są wynikiem procesów poznawczych.