Preferowana modalność sensoryczna
Preferowana modalność sensoryczna (PRZ) to termin używany w NLP (programowanie neurolingwistyczne), odnoszący się do dominującego zmysłu danej osoby, który wpływa na jej sposób komunikacji. Wyróżnia się trzy podstawowe modalności sensoryczne:
- Wzrokowa: Osoby o tej modalności używają słów związanych z widzeniem, takich jak „widzieć”, „patrzeć”, „jasny”, „ciemny”.
- Słuchowa: Słuchowcy posługują się terminami związanymi z dźwiękiem, np. „powiedzieć”, „szeptać”, „dźwięczny”.
- Czuciowa (kinestetyczna): Kinestetycy używają słów odnoszących się do odczuć, jak „czuć”, „dotknąć”, „lekki”, „ciężki”.
Inne modalności, takie jak zapachowa czy smakowa, występują rzadziej. Istnieje możliwość, że osoba ma inną modalność wewnętrzną, a inną zewnętrzną, co oznacza różnice w myśleniu i sposobie mówienia. W NLP zakłada się, że dla skutecznej komunikacji ważne jest, aby obie strony posługiwały się tą samą PRZ.
Krytyka
Preferencje dotyczące modalności sensorycznych były przedmiotem licznych badań, jednak nie znaleziono przekonujących dowodów na ich istnienie. Chociaż ludzie mają różne przyzwyczajenia językowe, częstsze używanie słów z jednej modalności nie prowadzi do częstszego stosowania innych słów z tej samej kategorii. Analiza wypowiedzi nie pozwala na jednoznaczne określenie przynależności do konkretnej modalności, co podważa całą koncepcję.
Choć dostosowanie się terapeuty do modalności klienta może przynosić pozytywne rezultaty, podobne efekty uzyskuje się, zwracając uwagę na inne cechy, takie jak tempo mowy czy wysokość głosu. W ogólności, zauważanie jakichkolwiek cech wypowiedzi drugiej osoby sprzyja budowaniu porozumienia, co nie stanowi dowodu na istnienie preferowanych modalności sensorycznych. Dodatkowo, nie potwierdzono, że nauka jest efektywniejsza przy użyciu preferowanych zmysłów.
Podsumowanie
Preferowana modalność sensoryczna to ważny, ale kontrowersyjny temat w NLP. Pomimo wielu badań, brak jednoznacznych dowodów na jej istnienie i wpływ na efektywność komunikacji oraz uczenia się.
