Prawo lokacyjne
Prawo lokacyjne to zbiory przywilejów i statutów, które były nadawane przez podmiot lokujący nowo zakładanym miastom lub wsiom. Lokacje te często odbywały się na podstawie wzorcowego modelu, takiego jak prawo magdeburskie.
Źródła
W Rzeszy prawo lokacyjne zostało uregulowane w dokumencie znanym jako Zwierciadło saskie. W Polsce elementy prawa lokacyjnego zachowały się w różnych dokumentach, takich jak:
- księga henrykowska
- księga elbląska
- Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego)
Ostatni z wymienionych dokumentów, spisany między 1295 a 1305 rokiem, zawiera informacje o miejscowościach lokowanych na prawie polskim na Śląsku.
Polska
W Polsce, od XIII wieku, wsie i miasta zakładano na prawie polskim, co wiązało się z wprowadzeniem regularnych układów pól i zabudowy. Istniejące miejscowości często przenoszono z prawa polskiego na niemieckie. Akt lokacyjny określał prawa i obowiązki zarówno zasadźcy, jak i chłopów. Lokacja na prawie niemieckim zapewniała mieszkańcom prawa, co sprzyjało rozwoju gospodarki towarowo-pieniężnej oraz uniezależnieniu od feudałów. Chłopi zyskiwali dziedziczne prawo do ziemi, a wieś autonomiczny sąd.
Najczęściej stosowane prawa
- prawo chełmińskie
- prawo lubeckie – prawo pochodzące z Rzeszy, na którym oparto portowe miasto Lubeka
- prawo magdeburskie – najpowszechniejsze prawo niemieckie, oparte na statutach nadanych miastu Magdeburg
- prawo polskie – obowiązywało od X wieku do 1320 roku
- prawo pruskie – stosowane w warmińskim dominium oraz w państwie krzyżackim
- prawo średzkie – oparte na lokacji Środy Śląskiej, unikające konfliktu z arcybiskupstwem Magdeburga
- prawo wołoskie
