Prawo Grimma

Prawo Grimma

Prawo Grimma, sformułowane w 1822 roku przez Jacoba Grimma, opisuje pierwszą przesuwkę spółgłoskową w językach germańskich. Oparte jest na wcześniejszych ustaleniach Rasmusa Kristiana Raska, znane także jako reguła Raska. W 1877 roku Karl Verner rozszerzył tę teorię, zauważając, że ewolucja indoeuropejskich spółgłoskowych dźwięków zależy od pozycji akcentu (prawo Vernera). Nazwa „Grimm’s law” została wprowadzona przez Maxa Friedricha Müllera w drugiej połowie XIX wieku.

Szczegółowy opis

Prawo Grimma wskazuje na zmiany w spółgłoskach indoeuropejskich w językach starogermańskich:

• Indoeuropejskie spółgłoski zwarte bezdźwięczne przechodzą w zwarte dźwięczne przed akcentem, a po akcencie w przydechowe.
• Indoeuropejskie zwarte dźwięczne ulegają ubezdźwięcznieniu w językach starogermańskich.
• Indoeuropejskie przydechowe stają się zwarte dźwięczne w germańskich.
• Starogermańskie spółgłoski zwarte bezdźwięczne przekształcają się w długie bezdźwięczne szczelinowe w śródgłosie, a w nagłosie w zwarto-szczelinowe.
• Starogermańskie zwarte dźwięczne zazwyczaj ulegają ubezdźwięcznieniu.

Ilustracja zmian

Poniżej przedstawiono przykłady ilustrujące prawo Grimma:

• Zmiana z dźwięcznych w bezdźwięczne:
  • pl. ‘dwa’, łac. ‘duo’ > ang. ‘two’
  • łac. ‘dentis’ > ang. ‘tooth’
  • łac. ‘granum’ > ang. ‘corn’
  • łac. ‘ego’ > staroang. ‘ic’
• Zmiana z bezdźwięcznych w szczelinowe:
  • pol. ‘trzy’, łac. ‘tres’ > ang. ‘three’
  • łac. ‘cordis’ > ang. ‘heart’
  • łac. ‘quod’ > staroang. ‘hwæt’
  • łac. ‘cornu’, pol. ‘krowa’ > ang. ‘horn’
  • łac. ‘piscis’ > ang. ‘fish’
  • gr. ‘πoδός’, łac. ‘pedis’ > goc. ‘fet’, ang. ‘foot’
  • gr. ‘πατήρ’, łac. ‘pater’ > goc. ‘fadar’, ang. ‘father’
  • łac. ‘noctis’ > ang. ‘night’
• Zmiana aspiratów w dźwięczne:
  • gr. ‘φρατήρ’, łac. ‘frater’ > goc. ‘brothar’