Popiel II – Legendarny Władca Polan
Popiel II, znany również jako Pąpyl, to legendarna postać z IX wieku, władca Polan lub Goplan. Jego imię przyjmuje różne formy, takie jak Popel, Pumpil czy Pompilius, co prowadzi do licznych spekulacji na temat jego etymologii.
Pierwotna Nazwa
Wersja „Popel” została utrwalona w „Roczniku małopolskim”, a „Pumpil” i „Pompilius” pojawiają się w różnych kronikach historycznych. Wiele rękopisów, w tym „Kronika polska” Galla Anonima, dokumentują te różnice. Zofii Kozłowskiej-Budkowej i Gerard Labuda dyskutują nad pierwotnością formy „Pompil”.
Popiel w Kronikach
Gall Anonim w swojej „Kronice” opisuje Popiela jako władcę Gniezna, który miał dwóch synów. Jego historia łączy się z legendą o tajemniczych gościach i postrzyżynach u Piasta. Po usunięciu Popiela z tronu przez Siemowita, według legendy, Popiel został prześladowany przez myszy, które ostatecznie go zjadły.
Wincenty Kadłubek wzbogacił tę opowieść, przedstawiając Popiela jako tchórzliwego władcę, który pod wpływem żony wytruł swoich stryjów. Z jego ciała wylęgły się myszy, które go dopaściły.
Interpretacje i Hipotezy
Jacek Banaszkiewicz zauważa, że motyw myszy nie jest zapożyczony z Niemiec, lecz ma korzenie w symbolice praindoeuropejskiej. Henryk Łowmiański uważa, że Popiel był władcą Goplan, a jego obalenie przez Siemowita symbolizowało wyzwolenie Polan.
Historyczność Popiela
Historia Popiela budzi kontrowersje w kontekście archeologii. Władza Popiela była nietrwała, a jego rezydencja w Gnieźnie nie jest potwierdzona. Możliwe, że rządził w innym grodzie plemiennym, a Gniezno było jedynie ideowym centrum.
Popiel w Kulturze
Postać Popiela została ujęta w literaturze, m.in. w powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego „Stara baśń”, gdzie przedstawiony jest jako okrutny władca pod wpływem żony. W powieści Zbigniewa Nienackiego „Dagome iudex” występuje jako Golub Popiołowłosy. Elementy legendy o Popielu pojawiają się również w grach komputerowych, takich jak „Wiedźmin 3”.
Popiel II pozostaje istotnym symbolem w polskim dziedzictwie kulturowym, łącząc w sobie mityczność i złożoność historycznych narracji.
