Pomniki: Definicja i Znaczenie
Pomnik to dzieło rzeźbiarskie lub architektoniczne, mające na celu upamiętnienie osoby lub wydarzenia historycznego. Może przybierać różne formy, takie jak posągi, obeliski, płyty pamiątkowe czy kolumny.
Pochodzenie Słowa „Pomnik”
Nazwa „pomnik” pochodzi od staropolskiego „pomnieć”, co oznacza miejsce upamiętniające. Pomniki obejmują również:
- Krzyże i tablice nagrobne.
- Obiekty o wartości historycznej i estetycznej (pomniki historii).
- Przedmioty symboliczne, takie jak pomniki przyrody.
Historia Pomników
Pomniki mają długą historię, sięgającą starożytności, kiedy to popularne były rzeźby figuralne i kolumny. W średniowieczu ich znaczenie osłabło, a w renesansie nastąpił powrót do wzorców antycznych.
W baroku pomniki zyskały bardziej rozbudowane formy, a XIX wiek ugruntował schemat rzeźby na cokole. W XX wieku modernizm przyniósł nowe interpretacje, a pomniki zaczęły wchłaniać przestrzeń i obserwatora, co widać w pracach takich jak pomnik Holokaustu w Berlinie.
Pomniki w III Rzeczypospolitej
Po 1989 roku pojawiły się różnorodne pomniki, w tym te upamiętniające Jana Pawła II, Żołnierzy Wyklętych oraz lokalne wydarzenia historyczne. Wiele z nich jest tworzonych w kontekście turystycznym.
Instalacja i Likwidacja Pomników
W historii zdarzają się przypadki nielegalnego instalowania pomników, np. w Warszawie w 1981 roku, oraz ich likwidacji w wyniku zmian politycznych, co miało miejsce w Polsce, Ukrainie i USA.
Wybrane Pozycje Literatury
- Antkowiak Z., Pomniki Wrocławia, Wrocław 1985.
- Bartoszewski J., Miejsca pamięci narodowej, Koszalin 1998.
- Gębczyńska-Janowicz A., Polskie założenia pomnikowe, Warszawa 2010.
- Grzesiuk-Olszewska I., Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945-1990, Warszawa 1995.
- Zaborski M., Współczesne pomniki w polskiej kulturze, Toruń 2011.
Pomniki odgrywają istotną rolę w upamiętnianiu historii i kształtowaniu pamięci społecznej, a ich forma i funkcja ewoluują w zależności od kontekstu kulturowego i politycznego.
