Polski ruch oporu podczas II wojny światowej
W czasie II wojny światowej Polska była okupowana, a ruch oporu zainicjował działalność niemal natychmiast po zaprzestaniu regularnych działań wojennych. Główne organizacje ruchu oporu to Armia Krajowa (około 350 000 członków), Bataliony Chłopskie (około 170 000), Narodowe Siły Zbrojne (około 75 000) oraz Armia Ludowa (około 60 000).
Pierwsze inicjatywy konspiracyjne w 1939 r.
- 16 września: Rozpoczęcie dywersji pozafrontowej przez mjr. Edmunda Galinatę.
- 17 września: Rozkaz uruchomienia Tajnej Organizacji Wojskowej przez gen. Wacława Stachiewicza.
- 22 września: Powstanie Polskiej Organizacji Walki o Wolność.
- 26 września: Powołanie Służby Zwycięstwu Polski jako podstawowej organizacji konspiracyjnej.
- 13 listopada: Mianowanie gen. Kazimierza Sosnkowskiego na Komendanta Głównego ZWZ.
Lokalne inicjatywy konspiracyjne
Na terenie Polski działało około 140 organizacji konspiracyjnych, takich jak „Ojczyzna” w Wielkopolsce czy „Gryf Kaszubski” na Pomorzu. W Generalnym Gubernatorstwie zaczęły powstawać grupy, takie jak „Korpus Obrońców Polski” i „Polska Organizacja Zbrojna”.
Rozwój konspiracji wojskowej
W 1940 roku ZWZ liczyło już ponad 62 tys. członków. W 1942 przekształcono ZWZ w Armię Krajową, która skupiła różne formacje zbrojne. Działalność AK obejmowała dywersję, w tym „Operację Wachlarz” oraz akcje takie jak „akcja Wieniec”.
Lewicowy nurt ruchu oporu
- Polska Partia Socjalistyczna (PPS) rozpoczęła działalność konspiracyjną w 1939 roku.
- W 1942 powstała Polska Partia Robotnicza (PPR), która zjednoczyła różne grupy komunistyczne.
Prawicowy/narodowy nurt ruchu oporu
Wśród organizacji narodowych wyróżniały się:
- Narodowa Organizacja Wojskowa – powstała w październiku 1939, z około 80 000 członków w 1942.
- Konfederacja Narodu – utworzona we wrześniu 1940 roku, zintegrowana z AK w 1943.
- Narodowe Siły Zbrojne – największa narodowa organizacja podziemna, powstała w 1942 z około 75 000 członków.
Upamiętnienie
Walki żołnierzy i partyzantów zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, z napisami odnoszącymi się do akcji podziemia w latach 1939-1945.
