Polski kodeks honorowy
Polski kodeks honorowy, znany również jako kodeks Boziewicza, to publikacja z 1919 roku autorstwa Władysława Boziewicza, która określa zasady honorowego postępowania, w tym odbywania pojedynków. W okresie międzywojennym był to kluczowy dokument regulujący te zasady, doczekując się ośmiu wydań do 1939 roku.
Geneza
Kodeks oparto na włoskim kodeksie Gelliego oraz niemieckich kodeksach Kühlbachera, Barbassettiego i Bolgara.
Charakter modernizacyjny
W kodeksie zauważalna jest próba uwspółcześnienia zasad dotyczących pojedynków. Osobami honorowymi, zdolnymi do pojedynku, są nie tylko przedstawiciele szlachty, ale także:
- mężczyźni z wykształceniem przynajmniej średnim,
- osoby o wysokiej inteligencji i społecznym statusie,
- twórcy oraz ci, którzy pełnią ważne funkcje społeczne.
Przykładem jest art. 5, który podkreśla, że wieśniak będący posłem na sejm również zasługuje na satysfakcję honorową.
Boziewicz dążył do minimalizacji uszczerbku na zdrowiu uczestników pojedynków. W kodeksie wprowadzono wymóg dezynfekcji broni białej oraz zakazano pojedynków, które miałyby prowadzić do śmierci jednego z uczestników. Ograniczono również rodzaj broni uznawanej za honorową, jednak nie dopuszczono przeprosin po ustaleniu warunków pojedynku. Pojedynki „do pierwszej krwi” zostały odradzone, gdyż autor uznaje je za formę zabawy, co obniża ich rangę (art. 230).
Cytat z przedmowy dzieła
W przedmowie Boziewicz stwierdza, że pojedynek, choć kontrowersyjny, istnieje w kulturalnych społeczeństwach od wieków i jako zjawisko społeczne powinien być brany pod uwagę. Autor podkreśla, że dopóki prawna kultura nie zmieni podejścia do zniewag, pojedynek będzie funkcjonował jako forma honorowego sądownictwa, uzupełniającego system sprawiedliwości państwowej.
