Polska Norma (PN)
Polska Norma (PN) to krajowy standard opracowywany przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Normy te są dobrowolne i ogólnodostępne, a ich dystrybucja jest kontrolowana przez PKN. Termin „Polska Norma” został wprowadzony w 1924 roku.
Stan prawny
Status prawny PN zmieniał się na przestrzeni lat. Do 31 grudnia 1993 roku normy te były obowiązkowe. Od 1 stycznia 1994 roku ich stosowanie stało się dobrowolne, chociaż do 31 grudnia 2002 roku istniała możliwość nakładania obowiązków przez ministrów. Od 1 stycznia 2003 roku PN są całkowicie dobrowolne, z wyjątkiem sytuacji związanych z zamówieniami publicznymi.
Polskie Normy są opracowywane przez Komitety Techniczne, złożone z ekspertów. PKN nadzoruje procesy tworzenia norm, ale nie odpowiada za ich treść.
Dostępność Polskich Norm
Teksty Polskich Norm są chronione prawem autorskim, a prawa majątkowe przysługują PKN. Normy nie są dostępne w bibliotekach publicznych. Istnieją jednak Punkty Informacji Normalizacyjnej, które oferują normy odpłatnie, a także możliwość ich przeglądania w czytelniach (z ograniczeniami dla osób spoza uczelni). Bezpłatny dostęp do norm jest możliwy w trzech czytelniach w Warszawie, Łodzi i Katowicach.
Projekt zmian prawnych
Ustawa o normalizacji z 12 września 2002 roku reguluje proces ustanawiania Polskich Norm. W 2007 roku zgłoszono projekt zmiany ustawy, który zakładał przekształcenie PKN w osobę prawną oraz zmiany w doborze członków komitetów normalizacyjnych. Ustawa jednak nie weszła w życie.
Polska Norma a Unia Europejska
Po akcesji do Unii Europejskiej w 2004 roku, PKN koncentruje się na wprowadzaniu norm europejskich do PN. Normy te, oznaczane jako PN-EN, są kluczowe dla harmonizacji systemu norm technicznych w Polsce. Każdy kraj członkowski UE ma zgodne teksty norm krajowych, co wspiera swobodny przepływ towarów.
PNK uczestniczy w tworzeniu norm europejskich oraz współpracuje z międzynarodowymi organizacjami takimi jak ISO i IEC. Normy w obszarze, w którym nie ma norm europejskich, są identyczne z normami międzynarodowymi i oznaczane są jako PN-ISO oraz PN-IEC.
Oznaczenia norm
- PN-N – Polska Norma w dziedzinach nauki, oświaty, kultury, itd.
- PN-ISO – Polska Norma wprowadzająca normę międzynarodową.
- PN-EN – Polska Norma wprowadzająca normę europejską.
- PN-EN ISO – Polska Norma uznana przez CEN za normę europejską.
Każda norma ma numer referencyjny, który zawiera rok publikacji. W przypadku nowelizacji zmienia się tylko rok wydania, zachowując dotychczasowy numer.
