Polis w starożytnej Grecji
Polis, z greckiego πόλις, oznaczało pierwotnie „miejsce warowne” i odnosi się do formy państwa w starożytnej Grecji. Choć tłumaczone jest jako miasto-państwo, termin ten nie oddaje pełni zjawiska, które charakteryzowało się niezależnością wspólnoty obywateli rządzących się sami, bez oderwanych struktur państwowych. Polis obejmowało obszar z ośrodkiem miejskim oraz otaczającymi terenami wiejskimi, połączone językiem, religią i wspólnymi wartościami.
Formowanie się miast w starożytnej Grecji
Okres kształtowania się miast w Grecji przypada na początki epoki archaicznej. Proces ten był zróżnicowany geograficznie, z długim okresem życia ludności w strukturach plemiennych w niektórych regionach. Miasta powstawały w miejscach o długiej tradycji osadniczej, często u podnóża warownych wzniesień. Centralnym punktem każdego miasta była agora, pełniąca rolę placu zgromadzeń i handlu.
Kształtowanie się polis i formy rządów
Pojęcie polis ewoluowało po wiekach ciemnych, a jego początki datuje się na VIII wiek p.n.e. Wczesne polis były często rządzone przez królów, jednak z czasem władza królewska zanikała, co prowadziło do dominacji oligarchii. Zdarzały się także tyranie, które zdobywały władzę poprzez poparcie społeczne. W V wieku p.n.e. wiele poleis wprowadziło system demokratyczny.
Przyczyny powstania polis
Powstawanie polis mogło być wynikiem ukształtowania geograficznego Hellady, co sprzyjało izolacji społeczności. Inne czynniki to długi okres braku zagrożenia zewnętrznego oraz migracje ludności po upadku kultury mykeńskiej.
Polis wobec innych poleis
Choć polis były niezależne politycznie, nie funkcjonowały w izolacji. Silniejsze miasta-państwa, jak Ateny czy Sparta, wpływały na decyzje mniejszych sąsiadów, często dominując nad nimi. Mniejsze polis miały trudności w konkurencji z potężnymi ośrodkami, zarówno militarnie, jak i kulturowo.
