Pokój westfalski
Pokój westfalski, podpisany 24 października 1648 roku, zakończył wojnę trzydziestoletnią (1618–1648) między Świętym Cesarstwem Rzymskim a Królestwem Francji oraz Szwecją. Był to jeden z najważniejszych traktatów w historii nowożytnej Europy.
Postanowienia traktatu
- Kwestie terytorialne:
- Francja uzyskała Górną i Dolną Alzację oraz trzy biskupstwa w Lotaryngii.
- Szwedzi otrzymali Pomorze Przednie oraz wyspę Rugię.
- Elektor Brandenburgii zyskał Pomorze Tylne.
- Kwestie religijne:
- Kalwinizm uznano za trzecie legalne wyznanie w Rzeszy.
- Potwierdzono zasady pokoju religijnego z 1555 roku oraz unieważniono edykt restytucyjny.
- Kwestie ustrojowe:
- Stany Rzeszy mogły samodzielnie zawierać sojusze i wypowiadać wojny.
- Wolne miasta Rzeszy uzyskały równe prawa głosu w Sejmie.
- Traktat postulował zwołanie Sejmu w celu ustalenia zasad elekcji cesarza.
- Kwestie polityczne:
- Francja i Szwecja zostali uznani gwarantami postanowień pokoju.
Skutki pokoju
Pokój westfalski był kluczowym zwycięstwem Francji, osłabiającym władzę Habsburgów. Umożliwił umocnienie niemieckiego partykularyzmu i zakończył walki religijne, wprowadzając trwalszy pluralizm religijny w Rzeszy. Habsburgowie skupili się na budowie scentralizowanego państwa absolutnego, a Francja zyskała Alzację, co stało się źródłem sporów aż do 1957 roku.
Znaczenie pokoju westfalskiego
- Wzrost znaczenia monarchii absolutnych w Europie, zwłaszcza w Niemczech.
- Uznanie prawa państw niemieckich do prowadzenia własnej polityki zagranicznej.
- Dowód na nietrwałość wcześniejszych układów, takich jak pokój augsburski.
- Rozwój armii zawodowych jako nowego modelu militarnego.
Pokój westfalski z 1648 roku nie tylko zakończył wojnę trzydziestoletnią, ale także na zawsze zmienił układ sił w Europie, kształtując przyszłość polityczną i religijną regionu.
