Podmiotowość społeczna
Podmiotowość społeczna odnosi się do zdolności jednostki lub grupy do wpływania na strukturę społeczną oraz do podatności tej struktury na różne oddziaływania. Może być rozumiana zarówno w ujęciu indywidualnym, jak i kolektywnym, i obejmuje takie pojęcia jak autonomia, kreatywność, wolność oraz współuczestnictwo w życiu społecznym.
Aspekty podmiotowości społecznej
W socjologii podmiotowość jest analizowana w kontekście różnych nurtów:
- Niektóre nurty podkreślają aktywne podejmowanie działań przez jednostki, co kontrastuje z behawioryzmem, który skupia się na reakcjach na bodźce zewnętrzne.
- Piotr Sztompka wprowadza dialektyczną koncepcję, w której rzeczywistość społeczna powstaje z interakcji między podmiotowością jednostek a strukturami społecznymi.
- Metaforyczne rozumienie podmiotowości kolektywnej odnosi się do roli elit społecznych, które kształtują dominujące cechy danej zbiorowości.
- Alain Touraine proponuje, aby pojęcie roli społecznej zastąpić pojęciem podmiotowości i tożsamości.
Podmiot kolektywny
Podmiot kolektywny powstaje z integracji jednostek, które dzielą świadomość wspólnego losu i interesu. W ramach tego zjawiska wyróżnić można różne stopnie dojrzałości:
- Utopia: Negacja istniejącego stanu rzeczywistości społecznej oraz wizja idealnego społeczeństwa.
- Projekt: Realistyczny obraz rzeczywistości, który systematyzuje dążenia i postulaty grupy.
- Rządność: Wdrożenie konkretnego projektu tworzenia społeczności.
Wnioski
Podmiotowość społeczna jest kluczowym zagadnieniem w socjologii i psychologii społecznej, które podkreśla znaczenie aktywnego uczestnictwa jednostek i grup w kształtowaniu rzeczywistości społecznej. Zrozumienie tego zjawiska pozwala na lepsze zrozumienie dynamiki społecznej oraz roli, jaką odgrywają różne grupy w procesach społecznych.
