Podatek akcyzowy
Podatek akcyzowy, znany również jako akcyza, jest podatkiem pośrednim nakładanym na wybrane wyroby konsumpcyjne. Jego głównym celem jest ograniczenie spożycia produktów, które mają negatywny wpływ na zdrowie lub środowisko, takich jak wyroby tytoniowe, napoje alkoholowe oraz paliwa.
Cel akcyzy
Akcyza ma charakter restrykcyjny i ma na celu:
- Zmniejszenie popytu na produkty szkodliwe dla zdrowia.
- Generowanie dochodów dla budżetu państwa.
W krajach europejskich akcyza na produkty tytoniowe może wynosić nawet 75% ceny końcowej.
Akcyza w Unii Europejskiej
W Unii Europejskiej podatek akcyzowy jest regulowany na poziomie wspólnotowym dla niektórych wyrobów. Kluczowe kategorie objęte akcyzą to:
- Produkty energetyczne (paliwa, energia elektryczna).
- Napoje alkoholowe (piwo, wino, wyroby spirytusowe).
- Wyroby tytoniowe (papierosy, tytoń).
Stawki akcyzy są ustalane przez poszczególne państwa, ale muszą spełniać minimalne standardy określone w dyrektywach UE.
Podatek akcyzowy w Polsce
Polska wprowadziła zasady opodatkowania akcyzą po przystąpieniu do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. Regulacje te zastąpiły wcześniejsze przepisy dotyczące akcyzy. Obowiązuje jednolity system poboru podatku, z wyjątkiem wyrobów „niezharmonizowanych”, które mogą być opodatkowane według krajowych przepisów.
Akcyza od samochodów
W Polsce akcyza na samochody osobowe jest obliczana na podstawie pojemności silnika:
- Do 2000 cm³ – 3,1% wartości rynkowej.
- Powyżej 2000 cm³ – 18,6% wartości rynkowej.
Historia
Podatek akcyzowy w Polsce był kodyfikowany po II wojnie światowej, jednak jego stosowanie zostało wstrzymane. Przywrócono go w 1993 r., a następnie dostosowano do regulacji unijnych w 2004 r.
Źródła prawa
- Ustawa z 23 stycznia 2004 o podatku akcyzowym (obowiązywała do 28 lutego 2009).
- Ustawa z 6 grudnia 2008 o podatku akcyzowym (obowiązuje od 1 marca 2009).
Akcyza jest istotnym narzędziem w polityce fiskalnej państwa, mającym na celu zarówno ochronę zdrowia publicznego, jak i wsparcie budżetu.
