Płyta gramofonowa
Płyta gramofonowa, znana również jako płyta winylowa lub analogowa, to okrągły nośnik dźwięku o średnicy do 30 cm, z nagraniem zapisanym spiralnie w rowku. Wykonywana była z różnych materiałów, najczęściej z ebonitu, szelaku lub poli(chlorku winylu). Płyty gramofonowe były kluczowym medium muzycznym od końca XIX wieku do lat 80. XX wieku, gdy zostały w dużej mierze zastąpione przez formaty cyfrowe. Obecnie są popularne wśród audiofili i DJ-ów.
Historia
Pierwsze próby zapisu dźwięku sięgają 1807 roku, kiedy Thomas Young eksperymentował z rysikiem i sadzą. W 1877 roku Edison wynalazł fonograf, a Charles Cros zaproponował koncepcję płaskiej płyty. W 1887 Emil Berliner opatentował nowoczesną płytę gramofonową, rozwijając technologię ich produkcji.
Rozwój technologii
W 1948 Columbia Records wprowadziła drobnorowkowe płyty długogrające, co umożliwiło zapisanie do 25 minut dźwięku na stronie. W 1969 roku Peter Scheiber zaprezentował zapis kwadrofoniczny, jednak brak standardów uniemożliwił jego szersze przyjęcie. W 1982 roku wprowadzono płyty kompaktowe, które wkrótce wyparły płyty gramofonowe z rynku.
Współczesność
Masowa produkcja płyt winylowych zakończyła się w latach 80., ale od około 2008 roku nastąpił ich renesans, szczególnie w subkulturach muzycznych. Płyty gramofonowe są używane przez DJ-ów i audiofili, którzy cenią ich unikalne brzmienie.
Płyty gramofonowe w Polsce
Pierwsze gramofony i płyty trafiły do Polski w 1898 roku. W kolejnych latach powstały liczne wytwórnie gramofonowe, w tym Syrena Rekord, która miała znaczący wpływ na rynek fonograficzny w Polsce.
Parametry techniczne
- Sposób zapisu: Rowki na płytach mogą być normalnorowkowe, mikrorowkowe lub stereorowkowe.
- Prędkość odtwarzania: Standardowe prędkości to 33⅓, 45 i 78 obr./min.
- Wymiary: Najczęściej używane średnice to 7, 10 i 12 cali.
- Jakość dźwięku: Płyty winylowe mają gorszą jakość dźwięku w porównaniu do płyt kompaktowych z powodu szumów i mniejszego zakresu dynamiki.
Płyty gramofonowe, mimo swojej historii i technologicznych ograniczeń, wciąż mają swoje miejsce w świecie muzyki, będąc symbolem analogowego brzmienia i kultury muzycznej.
