Plejstocen
Plejstocen, starsza epoka czwartorzędu, trwał od 2,58 miliona do 11,7 tysiąca lat temu. Dzieli się na cztery wieki: gelas, kalabr, chiban oraz późny plejstocen. Uważany jest za dolny oddział czwartorzędu, z końcem tej epoki związanym z zakończeniem ostatniego zlodowacenia oraz końcem paleolitu.
Plejstocen nazywany jest również epoką lodowcową, z powodu licznych zlodowaceń, które miały miejsce w tym okresie. Ogromne lądolody pokrywały znaczną część Europy oraz inne obszary strefy umiarkowanej, w tym Polskę, Syberię i Amerykę Północną.
Glacjały i interglacjały
Klimat plejstocenu charakteryzował się cyklicznymi wahaniami, gdzie zimne okresy (glacjały) były przeplatane cieplejszymi interglacjalami. Najważniejsze z nich to:
- Würm (115-11,7 tys. lat temu) – zlodowacenie północnopolskie
- Riss/Würm (130-115 tys. lat temu) – interglacjał eemski
- Riss (300-130 tys. lat temu) – zlodowacenie środkowopolskie
- Mindel/Riss (430-300 tys. lat temu) – interglacjał mazowiecki
- Mindel (730-430 tys. lat temu) – zlodowacenie południopolskie
- Günz/Mindel (950-730 tys. lat temu) – interglacjał podlaski
- Günz (1200-950 tys. lat temu) – zlodowacenie podlaskie
Skały i osady plejstoceńskie
Plejstoceńskie osady lądowe składają się głównie z osadów rzecznych, jeziornych oraz lessowych. Obejmuje również materiały transportowane przez lodowce. Osady morskie występują głównie w płytkich basenach w odległości od współczesnych brzegów.
Flora
Flora plejstoceńska obejmowała tundrę glacjalną z roślinnością zimnolubną, taką jak wierzby, brzozy i bylice. Na południu strefy subarktycznej rozwijały się lasy borealne.
Fauna
W plejstocenie dominowała megafauna, w tym mamut włochaty, nosorożec włochaty i jeleń olbrzymi. Ten okres kończył się wymieraniem wielu gatunków oraz wzrostem populacji ludzi.
Ewolucja człowieka
W plejstocenie rozwijał się rodzaj Homo, w tym Homo habilis i Homo erectus, który jako pierwszy opanował ogień. Na terenach Europy żyły podgatunki Homo sapiens. W tym okresie kształtowały się różne rasy ludzkie, a antropologia dzieli plejstocen na różne fazy paleolitu, z wyróżnieniem starszego, środkowego i młodszego paleolitu.
