Platonizm
Platonizm to nurt filozoficzny oparty na myśli Platona, który wpływał na różne dziedziny, takie jak teologia, sztuka czy literatura, od starożytności do współczesności. W ciągu wieków platonizm rozwijał się w różnych odłamach, w tym neoplatonizmie, który zainspirował nowoczesne interpretacje Platona.
Wyznaczniki platonizmu
W filozofii Platona wyróżniamy zarówno negatywne, jak i pozytywne aspekty. Lloyd Gerson wskazuje na pięć negatywnych wyznaczników, takich jak antymaterializm i antyrelatywizm, oraz pozytywną wizję hierarchicznej jedności wszechświata. Inni myśliciele, jak Kerényi i Baltes, podkreślają teorię idei, anamnezę oraz hierarchię rzeczywistości.
Starożytność i Akademia
Początki platonizmu związane są z Akademią założoną przez Platona. Jego następcami byli m.in. Speuzyp i Ksenokrates, którzy rozwijali myśl Platona, wprowadzając własne interpretacje teorii idei. Ksenokrates wprowadził trójpodział filozofii, co wpłynęło na późniejsze nurty, takie jak stoicyzm.
Medioplatonizm
Medioplatonizm, zapoczątkowany przez Antiocha z Askalonu, łączył platonizm z innymi szkołami filozoficznymi, dążąc do dogmatyzmu i eklektyzmu. Eudoros z Aleksandrii i Plutarch z Cheronei są kluczowymi postaciami tego okresu, wprowadzającymi nowe interpretacje Platona i rozwijającymi idee dotyczące etyki i kosmologii.
Neoplatonizm
Neoplatonizm, rozwijający się w III wieku n.e., skupiał się na idei emanacji i hipostaz. Plotyn, założyciel szkoły w Rzymie, zdefiniował platonizm jako system, oddzielając jego pozytywną treść od literackich elementów. Jego koncepcja trzech hipostaz (Jedno, Nous, Dusza świata) stała się fundamentem dla rozwoju filozofii neoplatonickiej.
Recepcja platonizmu
Platonizm wpłynął na myśl chrześcijańską, islam i filozofię średniowieczną. Teologowie tacy jak Klemens z Aleksandrii i Orygenes integrowali platonizm z doktrynami religijnymi, co miało znaczący wpływ na rozwój myśli chrześcijańskiej. W renesansie platonizm zyskał nowe życie dzięki myślicielom takim jak Marsilio Ficino i Giovanni Pico della Mirandola.
Nowożytne interpretacje
W XIX i XX wieku platonizm został poddany krytyce przez myślicieli takich jak Nietzsche i Freud, którzy analizowali jego wpływ na kulturę. Filozofowie tacy jak Husserl i Heidegger reinterpretowali platonizm, podkreślając jego znaczenie w kontekście fenomenologii i krytyki metafizyki.
Współczesne zainteresowanie
W XXI wieku platonizm nadal jest przedmiotem badań i interpretacji w różnych dziedzinach filozofii, w tym w analizach myśli Heideggera i fenomenologii. Platonizm przyciąga uwagę wielu współczesnych filozofów, podkreślających jego trwały wpływ na zachodnią tradycję myślową.
