Plac Trzech Krzyży
Plac Trzech Krzyży to ważny punkt w śródmieściu Warszawy, zlokalizowany na Trakcie Królewskim, pomiędzy ulicami Nowego Światu, Książęcej, Bolesława Prusa, Wiejskiej, Alej Ujazdowskich, Mokotowskiej, Hożej, Żurawiej i Brackiej. Jego historia sięga XVIII wieku.
Historia
Początkowo plac był rozdrożem dawnych traktów, a do połowy XVIII wieku w jego północnej części znajdowała się rzeka Żurawka. W 1725 roku powstały dwie kolumny z krzyżami, które wyznaczały początek Drogi Kalwaryjskiej, ufundowanej przez króla Augusta II.
W 1787 plac stał się miejscem targowym, a w 1831 został wybrukowany. W grudniu 1922 roku miały miejsce starcia polityczne, a w czasie II wojny światowej plac był świadkiem wielu dramatycznych wydarzeń, w tym obrony Warszawy i powstania warszawskiego.
W latach 2022–2023 przeprowadzono modernizację placu, w tym wyznaczenie pasa rowerowego oraz posadzenie drzew.
Zabudowa placu
Pierwsze murowane budynki zaczęto wznosić około 1770 roku. W 1809 roku zbudowano bramę triumfalną na powitanie wojsk polskich. W 1818–1825 powstał kościół św. Aleksandra, a od 1862 roku działała apteka, która stała się podstawą znanej firmy farmaceutycznej.
W latach 1947–1949 odbudowano kościół św. Aleksandra, a w 1951 roku zburzono jego lewą wieżę. W kolejnych latach plac zmieniał się, pojawiały się nowe budynki biurowe i mieszkalne.
Ważniejsze obiekty
- Kościół św. Aleksandra
- Instytut Głuchoniemych
- Domek Holenderski
- Kaminica Sukertów
- Budynek Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego
Pomniki i upamiętnienia
- Figura św. Jana Nepomucena
- Pomnik ks. Jakuba Falkowskiego
- Głaz z tablicą upamiętniającą Gimnazjum im. Królowej Jadwigi
- Pomnik Wincentego Witosa
- Pomnik Wandy Tazbir
Transport
Plac był ważnym węzłem komunikacyjnym. Od 1881 roku kursowały tu tramwaje, a od 1921 roku autobusy miejskie. Po 1945 roku zmieniono politykę komunikacyjną, a tramwaje zniknęły z placu w 1960 roku. Obecnie plac obsługują liczne linie autobusowe.
W kulturze
- Powieść „Zły” Leopolda Tyrmanda rozpoczyna się w aptece na placu.
- Plac jest tłem dla wielu polskich filmów.
- W 2021 roku odsłonięto tablicę upamiętniającą żydowskie dzieci handlujące papierosami w czasie II wojny światowej.
Podsumowanie
Plac Trzech Krzyży jest miejscem o bogatej historii i znaczeniu kulturowym, które odzwierciedla zmiany zachodzące w Warszawie na przestrzeni wieków.
