Pismo chińskie
Pismo chińskie (chiń. hànzì) jest logograficznym systemem pisma, który powstał najwcześniej 8 tys. lat temu w Chinach. Składa się z znaków, które zazwyczaj odpowiadają sylabom w językach chińskich, dlatego nazywane jest również pismem logosylabowym. Znak „człowiek” – 人, ma różne odczyty w różnych dialektach, lecz jego znaczenie pozostaje niezmienne.
Pismo chińskie jest systemem otwartym i złożonym, łączącym zasady semantyczne i fonetyczne. W XX wieku wprowadzono uproszczenia, aby ułatwić naukę, co spowodowało przerwanie ewolucyjnej ciągłości wielu znaków. Pomimo tego, dobrze wykształcone osoby nadal uczą się tradycyjnego pisma, które zachowuje funkcję reprezentacyjną w chińskiej kulturze.
Etymologia i rodzaje znaków
Xu Shen, autor słownika Shuowen Jiezi, wyróżnił sześć kategorii znaków: piktogramy, ideogramy, znaki złożone, piktofonogramy, pomyłki i zapożyczenia fonetyczne. Obecnie znaki piktograficzne i ideograficzne stanowią jedynie 5% całości, a większość to złożenia semantyczne lub semantyczno-fonetyczne.
- Piktogramy: przedstawiają obiekty fizyczne.
- Ideogramy: przedstawiają idee abstrakcyjne.
- Znaki złożone: łączą kilka innych znaków.
- Piktofonogramy: łączą element semantyczny i fonetyczny.
Słowniki i uporządkowanie znaków
Chińskie znaki nie mają jednego systemu porządkowania jak alfabety. Metody porządkowania obejmują:
- Metoda fonetyczna, najczęściej stosowana w słownikach.
- Klucze, które grupują znaki według ich elementów.
- Liczba kresek, choć rzadko stosowana samodzielnie.
Ortografia
Ortografia chińskiego pisma obejmuje kolejność kresek, które powinny być stawiane w określony sposób, co jest istotne dla kaligrafii i zrozumienia tekstu. Znaki powinny być umieszczone w kwadracie, a zasady kreślenia mają wpływ na komunikację i wprowadzanie znaków do urządzeń elektronicznych.
Interpunkcja i kierunek pisania
Interpunkcja w chińskim piśmie zaczęła się rozwijać dopiero w XX wieku. Istnieją trzy sposoby grupowania znaków: pionowo, poziomo od prawej do lewej oraz poziomo od lewej do prawej, przy czym ten ostatni jest najbardziej powszechny.
Wymowa znaków
Wymowa znaków chińskich bywa problematyczna, a Chińczycy stosują różne metody zapisywania brzmienia, takie jak duruo i fanqie.
Kaligrafia
Kaligrafia w Chinach jest traktowana jako sztuka, a piękne pisanie jest cenione. Wyróżnia się różne style kaligrafii, a najsłynniejszym dziełem jest Rękopis z Altany Orchidei autorstwa Wang Xizhi.
Współczesne odmiany pisma chińskiego
Odmiany pisma chińskiego obejmują tradycyjne pismo, używane w Tajwanie, Hongkongu i Makau, oraz uproszczone, które wprowadzono w ChRL w latach 50. XX wieku.
Rola pisma chińskiego
Pismo chińskie pełni ważną rolę unifikacyjną, wpływając na zarządzanie krajem i ewolucję języka. Badania sugerują, że używanie chińskiego pisma angażuje obie półkule mózgowe, co może wpływać na rozwój pamięci i umiejętności intelektualne. Mimo trudności w nauce, pismo chińskie pozostaje kluczowym elementem kultury chińskiej.
