Pisanka – Symbolika i Historia
Pisanka to termin używany do określenia zdobionego jajka, najczęściej kurzego, ale również gęsiego czy kaczego. Tradycja malowania jajek ma swoje korzenie w starożytnej Mezopotamii i była znana już w czasach cesarstwa rzymskiego. Na ziemiach polskich najstarsze pisanki pochodzą z końca X wieku i były odnajdywane w trakcie wykopalisk archeologicznych. Technika ich zdobienia polegała na rysowaniu wzorów roztopionym woskiem, a następnie barwieniu jajek naturalnymi barwnikami. Pisanki stały się elementem symboliki wielkanocnej, symbolizując odradzającą się przyrodę oraz nadzieję na zmartwychwstanie.
Rodzaje pisanek
W Polsce wyróżnia się kilka typów pisanek, w zależności od techniki zdobienia:
- Drapanki – powstają przez drapanie barwionej powłoki jajka.
- Kraszanki – uzyskiwane poprzez gotowanie jajka w naturalnym wywarze barwnym.
- Pisanki – dekorowane woskiem i barwione.
- Oklejanki – ozdobione skrawkami papieru czy tkanin.
- Nalepianki – dekorowane wycinankami z papieru.
- Ażurki – wykonywane z wydmuszek, ozdabiane wzorami nawierconymi w skorupce.
Tradycje związane z pisankami
W przeszłości zdobieniem jaj zajmowały się głównie kobiety, a mężczyznom zabraniano wchodzić do izby w trakcie tego procesu. W niektórych regionach, jak w rejonie Piatienki, praktykowano zwyczaj składania pisanek na grobach w okresie wiosennym. Z tradycji rosyjskich wywodzą się słynne jaja Fabergé, tworzone dla rodziny carskiej. Współcześnie, w niedzielę wielkanocną, dzielenie się poświęconym jajkiem jest wyrazem przyjaźni.
Muzea i wystawy
Muzeum w Kołomyi jest poświęcone wyłącznie pisankom, a w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu znajduje się stała ekspozycja ponad 1000 pisanek, które pochodzą z prywatnej kolekcji.
Galeria
W galerii można znaleźć zdjęcia różnorodnych pisanek, w tym przykładów z różnych regionów, takich jak pisanki z Gniezna, Moraw czy te wykonane techniką batikową.
