Pilaster: Definicja i Zastosowanie
Pilaster to element architektoniczny w formie płaskiego filara, który występuje nieznacznie przed lico ściany. Pełni zarówno funkcję konstrukcyjną, jak i dekoracyjną, rozczłonkowując ścianę. Pilastry mogą być częścią obramienia otworów okiennych, drzwiowych lub bramnych. W starożytności były stosowane rzadziej niż półkolumny, głównie w architekturze rzymskiej.
Budowa Pilastra
Pilaster składa się z kilku elementów, podobnie jak kolumna:
- Głowica (najczęściej w klasycznym porządku)
- Trzon (gładki lub kanelowany)
- Baza i cokół (czasami obecne)
W architekturze stosowano również pilastry zwielokrotnione, które tworzyły tzw. wiązkę, składającą się z nałożonych na siebie, coraz węższych pilastrów.
Przykłady Pilastrów w Architekturze
Poniżej przedstawiono przykłady zastosowania pilastrów w różnych stylach architektonicznych:
- Koloseum w Rzymie – najwyższa kondygnacja z pilastrami o kapitelach korynckich
- Hala w Lorsch – architektura karolińska z zastosowaniem pilastrów
- Pałac książęcy w Urbino – pilastry jako element obramienia okna
- Palazzo Rucellai we Florencji – projekt Leone Battista Albertiego (1446-1457)
- Fasada kościoła Il Gesù w Rzymie – projekt Giacomo della Porta (1568–1584)
- Bazylika w Krzeszowie – fragment fasady z lat 1728–1735
- Pałacyk Petit Trianon w Wersalu – wykorzystanie pilastrów w klasycyzmie
- Fasada kościoła klasztornego w Zwettl – przykład kapitelu pilastra
Pilastery pozostają istotnym elementem w architekturze, łącząc funkcję użytkową z estetyką. Ich zastosowanie można dostrzec w wielu historycznych i nowoczesnych budowlach.
