Pikinierzy – nowoczesna piechota XIV–XV w.
Pikinierzy to formacja wojskowa, która powstała w XIV–XV wieku i uznawana jest za pierwszą nowoczesną piechotę tamtej epoki. Ich główną bronią była długa pika, która początkowo miała długość 2,5 metra, a z czasem osiągała nawet 5,5 metra. Uzbrojenie ochronne obejmowało pancerze, półpancerze i hełmy, które nosił tylko pierwszy szereg oraz zewnętrzne szeregi boczne.
Strategia i taktyka
Pikinierzy posługiwali się długimi pikami, kuszami oraz bronią palną, co w połączeniu z ich schodkowym ustawieniem w bataliach (zazwyczaj trzech) zapewniało im dużą manewrowość i przewagę nad rycerstwem feudalnym. Podczas natarcia, pierwsze cztery szeregi unosiły piki na wysokości głowy, podczas gdy kolejne trzymały je w pionie, opuszczając je w kierunku wroga. Szyki pikinierów były trudne do przełamania przez szarże konne.
Wpływ Szwajcarii i rozwój formacji
Pikinierzy ze Szwajcarii cieszyli się wysoką renomą i byli cenieni przez europejskie dwory, które często ich wynajmowały. Niemcy, Francuzi i Hiszpanie wzorowali się na ich taktyce, tworząc własne formacje, takie jak landsknechtowie czy tercios.
Ewolucja w XVI i XVII wieku
W XVI wieku rozwój broni palnej sprawił, że pikinierzy i podobne formacje stanowiły około 50% piechoty. W batalionach księcia Maurycego Orańskiego pikinierzy pełnili rolę osłony dla strzelców, natomiast król Szwecji Gustaw Adolf przywrócił im rolę formacji atakującej. Do końca XVII wieku pikinierzy zostali wyposażeni w moriony, kirysy oraz broń sieczną, w tym krótkie miecze i szable.
Upadek i późniejsze wykorzystanie
Pikinierzy zniknęli na przełomie XVII i XVIII wieku, co było spowodowane wprowadzeniem bagnetu i karabinu skałkowego. Pojawiali się jednak w późniejszych okresach, szczególnie podczas powstań narodowych, takich jak insurekcja kościuszkowska i powstanie styczniowe, kiedy to brakowało broni palnej.
Bibliografia
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I.
