Pierwiosnek omączony (Primula farinosa)
Pierwiosnek omączony to wieloletni gatunek rośliny z rodziny pierwiosnkowatych, występujący w Eurazji, głównie w górach Europy Południowej oraz Arktyce. W Polsce jest bardzo rzadki i objęty ochroną prawną. Ostatnie stanowisko gatunku zarejestrowano na stokach Radziejowej w Beskidzie Sądeckim.
Rozmieszczenie geograficzne
- Występuje naturalnie w Europie i Azji.
- Głównie w górach (Pireneje, Alpy), na wysokości do 2900 m n.p.m.
- W Polsce już tylko jedno znane stanowisko.
Morfologia
- Pokrój: Hemikryptofit z gęstą różyczką liściową, głąbik różnej wysokości.
- Liście: Zgromadzone w różyczce, mięsiste, długości 1-10 cm.
- Kwiaty: Zebrane w baldaszki, 5-płatkowe, różowoliliowe lub białe.
- Owoce: Cylindryczne torebki, otwierające się 5 klapkami.
Biologia
Pierwiosnek omączony kwitnie od maja do września. Rozmnaża się zarówno przez nasiona, jak i wegetatywnie. Jego liczba chromosomów wynosi 2n = 18.
Ekologia i siedlisko
Rośnie na terenach bezdrzewnych, w szczególności na podłożu wapiennym, w miejscach podmokłych oraz na krawędziach erodowanych trawertynów. Preferuje stoki o ekspozycji północnej.
Oddziaływania międzygatunkowe
Wypas zwierząt roślinożernych ma zróżnicowany wpływ na populację pierwiosnka. Z jednej strony, zgryzanie kwiatów ogranicza produkcję nasion, z drugiej – wypas sprzyja tworzeniu odpowiednich mikrosiedlisk.
Zagrożenia i ochrona
Pierwiosnek omączony nie jest ujęty w międzynarodowych rejestrach zagrożonych gatunków, jednak w Polsce figuruje jako gatunek krytycznie zagrożony (CR). Ochrona obejmuje monitoring i działania aktywne w Popradzkim Parku Krajobrazowym, gdzie roślina jest obserwowana od 1959 roku.
Podsumowując, pierwiosnek omączony to cenny element bioróżnorodności, który wymaga ochrony ze względu na swoje ograniczone zasięgi i zmieniające się warunki środowiskowe.
