Pięciolinia w notacji muzycznej
Pięciolinia jest fundamentalnym elementem pisma nutowego, służącym do zapisu dźwięków w nowoczesnej notacji muzycznej. Składa się z pięciu równoległych linii oraz pól pomiędzy nimi, co umożliwia graficzne przedstawienie wysokości dźwięków oraz czasu ich trwania.
Określanie wysokości dźwięków
Wysokość dźwięków określa się przez umieszczanie nut na odpowiednich liniach lub polach. Odległość między linią a najbliższym polem odpowiada jednemu stopniowi w skali diatonicznej. Dźwięki chromatyczne uzyskuje się poprzez dodanie znaków chromatycznych, a w razie potrzeby można wprowadzać linie dodane, co pozwala na zapisanie trzech oktaw.
Numeracja linii
Linie pięciolinii numeruje się od dołu ku górze, a linie dodane – od pierwszej linii dodanej w górę lub w dół. Nuty mogą znajdować się:
- na linii
- między liniami (na polu)
- nad linią
- pod linią
Rola klucza
Pięciolinia sama w sobie nie określa wysokości dźwięków; to klucz, umieszczany na początku pięciolinii, decyduje o ich relatywnej wysokości.
Systemy wielu pięciolinii
Pojedyncza pięciolinia zazwyczaj reprezentuje jeden głos, ale w przypadku kilku głosów stosuje się systemy równoległych pięciolinii, łączonych akoladą. Przykładowo:
- Dla fortepianu: dwie pięciolinie (jedna dla każdej ręki)
- Dla organów: trzy pięciolinie (dwie ręce i nogi)
Wiele pięciolinii w pionie tworzy partyturę, używaną do zapisu utworów orkiestrowych.
Zapis dźwięków perkusyjnych
Pięciolinia jest także wykorzystywana do zapisu dźwięków o nieokreślonej wysokości, jak w przypadku instrumentów perkusyjnych. W takim przypadku położenie nuty na pięciolinii odpowiada poszczególnym elementom zestawu perkusyjnego.
