Peryskop – definicja i historia
Peryskop to przyrząd optyczny, który umożliwia obserwację obiektów znajdujących się poza bezpośrednim polem widzenia, często zakrytych przeszkodami. Jego pierwotna konstrukcja opierała się na systemie luster umieszczonych na wysięgniku, a później w obudowie. Wynalazcą pierwszego prototypu, znanego jako polemoskop, był gdański astronom Jan Heweliusz.
Peryskopy są powszechnie stosowane w okrętach podwodnych, gdzie umożliwiają obserwację widnokręgu dzięki możliwości obracania ich o 360°. W nowoczesnych jednostkach zainstalowane są zazwyczaj dwa lub trzy peryskopy, w tym:
- Peryskop niski o małej średnicy do ataków torpedowych
- Peryskop obserwacyjny o dużej sile widzenia
- Peryskop nocny z dużą siłą świetlną
W XXI wieku peryskopy są stopniowo zastępowane przez maszty fotoniczne, które wykorzystują cyfrowe kamery do zapewnienia wysokiej jakości obrazu w różnych spektrach.
Zastosowanie peryskopu
Peryskop ma szerokie zastosowanie, szczególnie w technice wojskowej, gdzie pełni funkcje lornetki i dalmierza optycznego. Jest kluczowym elementem obserwacyjnym w okrętach podwodnych, umożliwiającym zbieranie informacji wizualnych podczas operacji podwodnych oraz określanie pozycji okrętu bez ryzyka detekcji przez jednostki nawodne.
Choć budowa peryskopu opiera się na prostych zasadach optyki, nowoczesne urządzenia są skomplikowane i zaawansowane technologicznie.
Ewolucja konstrukcji peryskopów
W 1854 roku Marie Davey z Francji opracował tubę obserwacyjną dla okrętów podwodnych, wykorzystującą dwa lustra pod kątem 45° do odbicia obrazu. W 1872 roku zostały one zastąpione pryzmatami, co poprawiło jakość obrazu. Pierwsze peryskopy miały stałą konstrukcję, ale pod koniec XIX wieku amerykański wynalazca Simon Lake skonstruował peryskop składany, zwany omniskopem, co umożliwiło jego chowanie podczas rejsów w zanurzeniu.
