Pawlik Morozow
Pawlik Morozow, właściwie Pawieł Trofimowicz Morozow, był chłopcem z ZSRR, który zyskał miano patrona ruchu pionierskiego w radzieckiej propagandzie. Urodził się 14 listopada 1918 roku w Gierasimowce, a zmarł 3 września 1932 roku. Po jego śmierci, w okresie stalinizmu, powstały liczne utwory literackie i artystyczne, które go glorifikowały. Po upadku ZSRR w 1991 roku, jego postać zaczęła być kwestionowana przez historyków.
Oficjalna wersja
Zgodnie z propagandą, Morozow był organizatorem pierwszego oddziału pionierskiego we wsi Gierasimowka, który wspierał komunistów w kolektywizacji. Miał zdemaskować spisek kułaków, do którego należał jego ojciec, co doprowadziło do jego zabójstwa przez dziadka. Ta narracja była wykorzystywana w czasie walki z kułactwem i kolektywizacji w latach 30.
Inne wersje
Po 1991 roku pojawiły się alternatywne historie dotyczące Morozowa. Dziennikarz Jurij Drużnikow twierdzi, że Pawlik nigdy nie był członkiem organizacji pionierskiej, a jego doniesienie na ojca miało podłoże osobiste, nie ideologiczne. Morozow miał donosić na ojca, aby zemścić się za porzucenie matki. Po aresztowaniu ojca, Pawlik zaczął informować władze o ukrytym zbożu. W wyniku tych wydarzeń zarówno on, jak i jego brat zostali zamordowani.
- Niektóre źródła sugerują, że brak jest dowodów na donosy Pawlika, a jego śmierć to raczej tragedia rodzinna.
- Wersja oficjalna oraz alternatywne historie pozostają nieudokumentowane.
Wykorzystanie w propagandzie
W czasach stalinowskich Pawlik Morozow stał się symbolem donosicielstwa i zrywania więzi rodzinnych. Jego postać miała reprezentować nowego sowieckiego człowieka, stawiającego dobro państwa ponad rodziną. Pawlik był opisywany w podręcznikach, a jego wizerunek pojawiał się na pomnikach i znaczkach pocztowych. Temat jego życia został również podjęty w filmie „Łąki bieżyńskie” w reżyserii Siergieja Eisensteina.
Literatura
Motyw denuncjacji własnego rodzica pojawia się także w dziele George’a Orwella „Rok 1984”.
Bibliografia
- Robert Kuśnierz, „Nie tylko Pawlik Morozow”, „Mówią Wieki” 2005, nr 9, s. 26–30.
- Drużnikow J., „Zdrajca nr 1, czyli wniebowzięcie Pawlika Morozowa”, Warszawa 1990.
- Drużnikow J., „Rosyjskie mity: Od Puszkina do Pawlika Morozowa”, Warszawa 1998.
