Paweł Jan Sapieha
Paweł Jan Sapieha herbu Lis (1609-1665) był wybitnym politykiem i wojskowym, pełniącym funkcje hetmana wielkiego litewskiego oraz wojewody wileńskiego. Jego kariera obejmowała liczne urzędy, w tym wojewodę witebskiego oraz podstolego litewskiego.
Życiorys
Urodził się w 1609 roku jako syn Jana Piotra Sapiehy. Po śmierci rodziców był pod opieką brata, a następnie kuzyna. Mimo trudności finansowych, rozpoczął karierę polityczną jako poseł na sejm konwokacyjny w 1632 roku. Uczestniczył w walkach wojskowych, m.in. pod Smoleńskiem, gdzie został ranny w 1634 roku.
W 1638 roku dzięki wsparciu królowej Cecylii Renaty objął urząd oboźnego litewskiego, a następnie zdobył starostwo rosławskie. W kolejnych latach pełnił szereg ważnych funkcji, w tym marszałka Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego i sędziego kapturowego.
Czasy potopu szwedzkiego
W 1655 roku, po przejściu hetmana Janusza Radziwiłła na stronę Szwedów, Sapieha stanął na czele wojska litewskiego. Mimo początkowych sukcesów, jego działania były kontrowersyjne, a konflikty z królem Janem Kazimierzem wpływały na jego pozycję. W 1657 roku zawiązał konfederację przeciwko królowi, domagając się pełnych prerogatyw hetmana.
Konflikt z królem
Sytuacja pomiędzy Sapiehą a królem zaostrzyła się w 1658 roku, kiedy Sapieha był zwolennikiem negocjacji z Moskwą. Po niepowodzeniach wojskowych i oskarżeniach o winę za klęski, jego pozycja uległa osłabieniu. W 1660 roku, po kolejnych konfliktach, zrezygnował z dowództwa, a w 1661 roku zdał relację z działań wojennych, przynosząc zdobyczne chorągwie.
Śmierć i dziedzictwo
Paweł Jan Sapieha zmarł 30 grudnia 1665 roku w Różanej. Był dwukrotnie żonaty i miał kilku synów. Jego działalność przyczyniła się do umocnienia pozycji rodu Sapiehów na Litwie. Został przedstawiony w powieści „Potop” Henryka Sienkiewicza w sposób wyidealizowany, jako bohater bez skazy, co nie oddaje rzeczywistych konfliktów politycznych.
Varia
Na pamiątkę jego zasług, jedna z ulic Lublina nosi jego imię.
