„`html
Paweł Edmund Strzelecki
Paweł Edmund Strzelecki (ur. 20 lipca 1797, zm. 6 października 1873) był polskim podróżnikiem, geologiem i odkrywcą. Jako pierwszy Polak indywidualnie okrążył świat, odwiedzając wszystkie kontynenty poza Antarktydą.
Życiorys
Urodził się w Głuszynie, w rodzinie szlacheckiej. Był samoukiem, studiował geografię i geologię w Heidelbergu. Po kilku latach w Krakowie, w 1829 roku opuścił Polskę, a jego pierwsze wyprawy obejmowały Europę, gdzie zdobył fundusze na dalsze podróże.
Podróże i odkrycia
Strzelecki w latach 1834–1843 odbył dziewięcioletnią podróż dookoła Ziemi, podczas której:
- W Ameryce Północnej (1834–1835) odkrył złoża rud miedzi w Kanadzie.
- W Ameryce Południowej (1836) prowadził badania geologiczne i obserwacje meteorologiczne.
- Na Hawajach i w Polinezji (1838) kontynuował badania przyrodnicze.
- W Australii, Nowej Zelandii i Tasmanii (1839–1843) zbadał najwyższe pasmo górskie kontynentu, które nazwał Górą Kościuszki.
Strzelecki opracował pierwszą dokładną mapę geologiczną Nowej Południowej Walii i Tasmanii. W 1845 roku wydał znaczące dzieło naukowe na temat Australii.
Działalność w Irlandii
Jako dyrektor Brytyjskiego Stowarzyszenia Pomocy w czasie Wielkiego Głodu, Strzelecki skupiał się na pomocy dzieciom, co przyniosło mu uznanie i wpisanie do galerii bohaterów narodowych Irlandii.
Odznaczenia i wyróżnienia
- 1846: Złoty Medal Royal Geographical Society.
- 1849: Order Łaźni.
- 1860: Honorowy doktorat Uniwersytetu Oksfordzkiego.
- 1869: Tytuł Rycerza Komandora Orderu św. Michała i św. Jerzego.
Upamiętnienie
Paweł Strzelecki jest upamiętniony w Australii poprzez nazwy miejsc, m.in. Góry Strzeleckiego i Górę Kościuszki. W 2023 roku Sejm RP ustanowił Rokiem Pawła Edmund Strzeleckiego.
Bibliografia
- Paszkowski L., Paweł Edmund Strzelecki. Podróżnik – odkrywca – filantrop, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2021.
- Wyszowska I., Wieczorek S., Życie w podróży. Rzecz o Pawle Edmundzie Strzeleckim, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2024.
„`
