Paulicjanie
Paulicjanie to średniowieczna grupa chrześcijańska, która powstała około VII wieku na terenach zamieszkiwanych przez Ormian. Ich największy rozkwit przypada na IX wiek, jednak w X wieku zaczęli zanikać, a ich ostatni wyznawcy przyjęli katolicyzm w XVIII wieku. Grupa ta była uznawana za heretycką, zarówno przez Kościół ormiański, jak i inne tradycje chrześcijańskie.
Początki
Pierwsze wzmianki o paulicjanach pochodzą z VII wieku, kiedy to biskupi w Dwinie potępili ich nauki. Paulicjanie, choć istnieli od dłuższego czasu, byli prześladowani od czasów katolikosa Nersesa III. Bizantyjczycy wiązali ich nazwę z Pawłem z Samosaty, biskupem z III wieku, który propagował manicheizm. Ważnym wydarzeniem w historii paulicjan była działalność Konstantyna, który w połowie VII wieku nawiązał kontakt z Diakonusem i rozpoczął misję wśród Ormian.
Państwo paulicjan
Po kampaniach przeciwko paulicjanom w Bizancjum, wielu z nich osiedliło się w regionach kontrolowanych przez muzułmanów, co przyczyniło się do rozwoju ich społeczności. W 835 roku Sergiusz, jeden z przywódców paulicjan, został zamordowany, co osłabiło ich pozycję w cesarstwie bizantyjskim. Mimo to, paulicjanie nadal prowadzili zbrojne działania i zdobyli pewne osady.
W 868 roku nowy przywódca, Jan Chryzocheiros, kontynuował walki z Bizancjum, co doprowadziło do znacznych sukcesów, w tym zdobycia Ankyry w 871 roku. Jednakże cesarstwo szybko się otrząsnęło i w 872 roku przeprowadziło skuteczną kampanię przeciwko paulicjanom, kończąc ich dominację w regionie.
Relacje z ortodoksją
W miarę upływu czasu cesarze bizantyjscy dążyli do nawrócenia paulicjan. Aleksy Komnen, w XI wieku, podejmował działania misyjne, które doprowadziły do konwersji wielu wyznawców. Ostatecznie, w XVIII wieku, ostatni paulicjanie zostali nawróceni na katolicyzm przez Pietro Salinate i Ilię Maynowa, co zakończyło ich istnienie jako odrębnej grupy religijnej.
Paulicjanie w Azji
Część paulicjan pozostała w Azji, gdzie ich losy są trudne do odtworzenia. W czasie I wyprawy krzyżowej w 1097 roku, krzyżowcy spotkali ich w twierdzach w Libanie. Ich wierzenia i wpływy były badane przez różnych teologów, co pozwala na pewne zrozumienie ich doktryn.
Podsumowanie
Paulicjanie byli istotnym ruchem religijnym w średniowieczu, którego historia jest związana z konfliktami i poszukiwaniami duchowymi. Ich dziedzictwo przetrwało do XVIII wieku, kiedy to ostatecznie zniknęli z historii jako odrębna grupa religijna.
