Pastorał – Definicja i Historia
Pastorał, znany w Kościołach wschodnich jako żezł, to atrybut biskupów, opatów i infułatów w Kościołach chrześcijańskich. Jest to długa, zdobiona laska z krzywaśnią, czyli ślimakowato zwiniętym zakończeniem. Początkowo pełnił rolę prostego kija do podpierania się.
W Kościele łacińskim krzywaśń jest zamknięta do wewnątrz, często z wyobrażeniami świętych. Używany był także przez biskupów, króli i książąt jako symbol władzy. Od XI wieku pastorał stał się liturgicznym insygnium biskupa, a od XVI wieku biskupi noszą go na zewnątrz.
Opaci używają pastorału z krzywaśnią osłoniętą welonem, co odzwierciedla ich ograniczoną władzę. Pastorał papieski, zwany ferulą, kończy się krzyżem. Biskup może używać pastorału tylko w swojej diecezji, a metropolita w swojej metropolii.
Symbolika
W przeszłości biskupi nie używali pastorału podczas mszy żałobnych, co wynikało z braku władzy nad zmarłymi. Obecnie zasada ta nie jest ściśle przestrzegana.
Pastorał w Kościołach Wschodnich
W Kościołach wschodnich pastorał występuje w dwóch odmianach:
- Liturgiczny – długa laska z poprzeczną głowicą, używana podczas nabożeństw. Pierwotnie miała głowicę w kształcie litery Tau, obecnie znana w różnych formach, często z wężami patrzącymi na krzyż.
- Pozaliturgiczny – krótsza laska używana przy oficjalnych wystąpieniach, z ozdobną głowicą i gałką.
Nazwy „żezł” i „posoch” są często używane zamiennie. W tradycji rosyjskiej dodawany jest element zwany sułok, który chroni dłonie biskupa przed zimnem.
W Kościołach przedchalcedońskich pastorały mają różne formy, zależne od lokalnych tradycji. Na przykład, pastorały koptyjskie mają formę grecką, a ormiańskie – łacińską.
