Pamiętnik z powstania warszawskiego
Pamiętnik z powstania warszawskiego to dzieło Mirona Białoszewskiego, które dokumentuje jego doświadczenia z okresu powstania warszawskiego, trwającego od 1 sierpnia do 9 października 1944 roku. Autor, jako cywil, ukazuje życie w Warszawie w czasie walk, oddając głos zwykłym mieszkańcom.
Proces wydania
Prace nad pamiętnikiem rozpoczęły się w 1967 roku. Gotowy maszynopis został złożony w Państwowym Instytucie Wydawniczym w 1968 roku, a książka ukazała się w 1970 roku.
Opis doświadczeń
Białoszewski relacjonuje swoje przeżycia z pierwszych dni walk w zachodnim Śródmieściu (obecnie część Woli), a następnie na Starym Mieście. Ewakuował się kanałem z placu Krasińskich do Śródmieścia przed zajęciem Starówki przez Niemców. Jego narracja nie jest pełna patosu ani heroizmu, skupia się na codziennym życiu w Warszawie.
W pamiętniku dominuje obraz podziemnych przestrzeni: piwnic, bram i prowizorycznych kuchni. W obliczu zagrożenia śmiercią, wartości ulegają przewartościowaniu. Przedmioty codziennego użytku, takie jak cegły czy łyżki, nabierają nowego znaczenia. Autor ukazuje „nieheroiczny heroizm” mieszkańców, ich instynkt przetrwania oraz nowe formy współżycia w obliczu kryzysu.
Białoszewski posługuje się prostym, mówionym językiem, co nadaje jego tekstowi charakter „antyliteracki”. Pragnie przedstawić prawdę bez mitologizacji, a jego celem jest ukazanie, że nie wszyscy brali udział w walkach.
Adaptacje
- W 2009 roku powstał spektakl na podstawie książki, wyreżyserowany przez Jerzego Bielunasa, z muzyką Mateusza Pospieszalskiego.
- W 2015 roku spektakl zaprezentowano podczas Festiwalu Enter w Poznaniu z udziałem Anny Marii Jopek i Adama Nowaka.
- W 2014 roku Muzeum Powstania Warszawskiego wystawiło oratorium w reżyserii Krystyny Jandy z okazji 70. rocznicy powstania.
Przypisy
Kategoria: Polska literatura faktu, Utwory literackie o powstaniu warszawskim, Utwory literackie z 1970, Twórczość Mirona Białoszewskiego.
