Pamięć
Pamięć to kluczowa funkcja ludzkiego umysłu, odpowiedzialna za przechowywanie i odtwarzanie informacji o doświadczeniach. Jest przedmiotem badań psychologii kognitywnej.
Klasyfikacja pamięci
Pamięć można klasyfikować na różne sposoby, w tym według czasu trwania oraz charakteru informacji. Główne etapy procesu pamięciowego to:
- zapamiętywanie (zachowywanie)
- przechowywanie (magazynowanie)
- przypominanie (odtwarzanie i rozpoznawanie)
Współczesne teorie, takie jak te Endela Tulvinga, sugerują bardziej złożoną klasyfikację, wyróżniając dziewięć faz procesu pamięciowego.
Klasyfikacja według długości trwania
Podstawowa klasyfikacja pamięci obejmuje trzy typy:
- pamięć sensoryczna (ultrakrótkotrwała)
- pamięć krótkotrwała (operacyjna)
- pamięć długotrwała
Pamięć sensoryczna trwa do 0,5 sekundy, a część informacji przechodzi do pamięci krótkotrwałej, gdzie następuje analiza i interpretacja, a następnie może być zapisana w pamięci długotrwałej.
Typy pamięci długotrwałej
Pamięć długotrwałą dzieli się na:
- pamięć deklaratywną (jawna, świadoma), w tym:
- pamięć semantyczna (fakty)
- pamięć epizodyczna (konkretne wspomnienia)
- pamięć niedeklaratywną (ukrytą, nieświadomą)
Ośrodki pamięciowe
Ośrodki pamięciowe w mózgu odpowiedzialne za różne typy pamięci są zróżnicowane. Ważniejsze z nich to:
- hipokamp – pamięć długotrwała i orientacja przestrzenna
- ciało migdałowate – pamięć emocjonalna
- płat potyliczny – pamięć wizualna
- zakręt skroniowy górny – pamięć dźwiękowa
Zaburzenia pamięci
Najczęstszym zaburzeniem pamięci jest amnezja. Zaburzenia pamięci można podzielić na:
- Zaburzenia ilościowe:
- hipermnezja
- hipomnezja
- amnezja (organiczna, dysocjacyjna)
- ekmnezja
- Zaburzenia jakościowe:
- allomnezja
- pseudomnezja
Pamięć robocza
Pamięć robocza integruje pamięć krótkotrwałą i funkcje wykonawcze uwagi. Istnieją dwie główne teorie:
- Teoria Baddeleya – rozdziela pamięć roboczą na podsystemy: pętlę fonologiczną i szkicownik wzrokowo-przestrzenny.
- Teoria Cowana – definiuje pamięć roboczą jako aktywowaną część pamięci długotrwałej, gdzie uwaga kieruje procesem przypominania.
