Palinologia – Wprowadzenie
Palinologia to dział botaniki, który zajmuje się badaniem pyłku roślin, zarodników mszaków, paprotników, grzybów oraz innych obiektów mikroskopowych, określanych jako palinomorfy. Główne cele palinologii obejmują:
- Ustalenie taksonomii palinomorf i ich powiązań z roślinami macierzystymi.
- Datowanie osadów na podstawie zawartych w nich palinomorf (palinostratygrafia).
- Rekonstrukcję historii roślinności w przeszłych epokach geologicznych.
Zakres badań
Palinomorfy obejmują różnorodne obiekty, takie jak:
- Ziarna pyłku (pollen)
- Zarodniki (sporae)
- Dinocysty (stadia przetrwalnikowe bruzdnic)
- Akritarchy
- Chitinozoa
- Obiekty mikroskopowe, określane jako non-pollen palynomorphs (NPP), w tym szczątki sinic i grzybów.
Wielkość palinomorf wynosi zazwyczaj od 5 do 500 μm.
Odporność palinomorf
Ziarna pyłku i zarodniki charakteryzują się wysoką odpornością na zniszczenie dzięki twardej ścianie komórkowej, głównie zbudowanej z sporopoleniny. Mogą przetrwać w osadach przez setki milionów lat i są odporne na wysokie temperatury oraz działanie stężonych kwasów. W skałach osadowych ziarna pyłku zachowują się jako mikroskamieniałości.
Metody badań
W palinologii kładzie się duży nacisk na szczegółowe badanie struktury ściany palinomorf, wykorzystując mikroskopię optyczną i elektronową.
Palinologia kryminalistyczna
W kontekście kryminalistyki, palinologia polega głównie na analizie pyłku na odzieży, co pozwala na określenie miejsca i czasu kontaktu z roślinnością. Ziarna i zarodniki mają unikalne cechy, co umożliwia ich identyfikację, a także określenie pory roku, w której mogło dojść do danego zdarzenia.
Historia palinologii
Pierwsze mikroskopowe obserwacje pyłku miały miejsce w XVII wieku, natomiast formalny początek paleopalinologii datuje się na 1916 rok, kiedy to Lennart von Post zaprezentował wyniki badań nad torfami holoceńskimi. W Polsce badania palinologiczne prowadzone były nad osadami karbońskimi, a Jan Zerndt był jednym z pionierów w tej dziedzinie.
Podręczniki w języku polskim
- Sonia Dybova-Jachowicz & Anna Sadowska (red.), Palinologia (2003)
- Knut Faegri & Johs. Iversen, Podręcznik analizy pyłkowej (1978)
