Pałac w Werkach
Pałac w Werkach, klasycystyczny obiekt zaprojektowany przez Wawrzyńca Gucewicza, znajduje się w północnej dzielnicy Wilna, w malowniczym parku nad rzeką Wilią.
Początki Werek
Werki mają historię sięgającą czasów pogańskich, co potwierdzają odnalezione kurhany. Legenda związana z okolicą mówi o arcykapłanie, który z nielegalnego związku z piękną kobietą miał syna. Chcąc uchronić go przed potępieniem, umieścił go na drzewie, co zostało uznane za cud. Dziecko, nazwane Lizdejko, miało być protoplastą rodu Radziwiłłów i doradzić księciu Giedyminowi w założeniu Wilna.
Dzieje pałacu do XVIII w.
W 1387 roku król Władysław Jagiełło przekazał Werki biskupstwu wileńskiemu. Zbudowano drewniany pałac, który służył jako letnia rezydencja biskupów. Po zniszczeniach wojennych w XVII wieku, biskup Konstanty Kazimierz Brzostowski wzniósł barokowy pałac w 1700 roku. W 1762 biskup Ignacy Jakub Massalski rozpoczął budowę nowego klasycystycznego pałacu, który został zaprojektowany przez Gucewicza.
Pałac Massalskiego
- Budowa nowego pałacu rozpoczęła się w 1780 roku, z planem rozciągniętego prostokąta.
- Pałac miał dwie kondygnacje z bogato zdobioną elewacją oraz salą balową pod kopułą.
- Oficyny również były dwukondygnacyjne, z bogatym wyposażeniem wnętrz.
Losy pałacu w XIX-XX w.
Po śmierci Massalskiego, pałac przeszedł w ręce jego bratanicy, Heleny Apolonii Massalskiej, która zainteresowała się nim tylko sporadycznie. W 1800 roku pałac sprzedał jej mąż, a kolejnym właścicielem był Stanisław Piotr Jasieński. Po zniszczeniach podczas wojen napoleońskich, pałac został rozebrany, a na jego miejscu stworzono skwer. W latach 1842-1844 lewą oficynę przebudowano na nową rezydencję.
Życie w pałacu ożywiło się za czasów księcia Ludwika Wittgensteina, który zmarł w 1866 roku. Po jego śmierci pałac znów zaczął niszczeć, zmieniając właścicieli. Po II wojnie światowej pałac znacjonalizowano, a obecnie mieści się w nim Instytut Botaniki Litewskiej Akademii Nauk, z możliwością zwiedzania wnętrz oraz parku, który liczy obecnie 36 ha.
