Pajęczaki (Arachnida)
Pajęczaki to gromada stawonogów, która obejmuje około 112 tysięcy opisanych gatunków współczesnych, a ich rzeczywista liczba może przekraczać milion. W skład pajęczaków wchodzi około 2 tysięcy gatunków wymarłych. Ciało pajęczaków jest podzielone na dwie tagmy: prosomę i opistosomę. Pajęczaki zamieszkują różnorodne siedliska, najczęściej lądowe, a ich rozwój może przebiegać w sposób epimorfozy lub metamorfozy. Wiele gatunków odgrywa istotną rolę w ekosystemach, zarówno jako drapieżniki, jak i szkodniki.
Morfologia
Pajęczaki mają różne rozmiary, od 0,08 mm (roztocza) do blisko metra długości (wymarłe gatunki). Ciało składa się z prosomy i opistosomy. Prosoma zawiera szczękoczułki i nogogłaszczki, a odnóża kroczne są zazwyczaj cztery pary. Opistosoma może mieć do 12 segmentów, z tendencją do redukcji liczby segmentów u niektórych grup.
Anatomia i fizjologia
Pokrycie ciała i szkielet
Ciało pajęczaków pokryte jest chitynowym oskórkiem, który pełni funkcję szkieletu zewnętrznego. Oskórek składa się z warstw, które wspierają mięśnie.
Układ nerwowy
Układ nerwowy pajęczaków jest skoncentrowany wokół przełyku, a mózg składa się z trzech części: przodomóżdża, śródomóżdża i tyłomóżdża.
Oddychanie
Pajęczaki oddychają głównie za pomocą płuc książkowych lub tchawic, w zależności od grupy. Niektóre gatunki mogą oddychać przez całą powierzchnię ciała.
Biologia i ekologia
Rozród i rozwój
Pajęczaki są rozdzielnopłciowe i mają różnorodny układ rozrodczy. Zapłodnienie jest wewnętrzne, a samice często przechowują nasienie. Jaja mogą być centrolecytalne i różnią się w zależności od grupy.
Pokarm
Pajęczaki mają różnorodne strategie pokarmowe, w tym drapieżnictwo, saprofagię czy pasożytnictwo. Wiele z nich odgrywa kluczowe role w ekosystemach.
Znaczenie gospodarcze
Pajęczaki są ważne w regulacji populacji szkodników, ale niektóre z nich mogą być szkodnikami upraw. Wykorzystywane są także w bioinżynierii.
Znaczenie medyczne
Jady pajęczaków mają zastosowanie w medycynie, a niektóre gatunki mogą być niebezpieczne dla ludzi, zwłaszcza skorpiony i pająki. Kleszcze są wektorami wielu chorób.
Występowanie i różnorodność
Pajęczaki zamieszkują różne środowiska na całym świecie, od pustyń po tundrę, a ich różnorodność gatunkowa jest ogromna.
Systematyka i filogeneza
Pajęczaki dzieli się na 14 rzędów, w tym pająki, skorpiony oraz roztocza. Ich klasyfikacja jest przedmiotem badań i debat wśród biologów.
W kulturze
Pajęczaki mają znaczenie w mitologii i kulturze różnych narodów, symbolizując różne cechy, od cierpliwości po złośliwość.
