Osłabiacz fotograficzny

Osłabiacz fotograficzny

Osłabiacz fotograficzny to kąpiel stosowana po wywołaniu i utrwaleniu obrazu fotograficznego, mająca na celu zmniejszenie gęstości optycznej przez usunięcie części osadu srebrowego z emulsji. Proces ten polega na przekształceniu metalicznego srebra w rozpuszczalny związek chemiczny, który następnie jest wypłukiwany.

Mechanizm działania

Osłabiacz działa w sposób bezpieczny dla emulsji i podłoża, dzięki zastosowaniu dwóch składników:

• Utlaniacz: przekształca srebro w jon srebrowy.
• Rozpuszczalnik: przekształca produkty reakcji w dobrze rozpuszczalne formy.

Rodzaje osłabiaczy

Osłabiacze dzielą się na chemiczne i optyczne. Osłabiacze chemiczne są bardziej popularne, ponieważ rozpuszczają część srebra obrazu. Osłabiacze optyczne zastępują obraz srebrowy obrazem z barwnych związków chemicznych.

Podział osłabiaczy według efektów osłabiania

• Osłabiacze proporcjonalne: Zmniejszają gęstość we wszystkich miejscach równomiernie, np. z nadmanganianem potasu.
• Osłabiacze superproporcjonalne: Głównie zmniejszają gęstość w ciemnych miejscach, np. z nadsiarczanem amonu.
• Osłabiacze subtraktywne: Zmniejszają gęstość niezależnie od stopnia zaczernienia, np. osłabiacz Farmera.
• Osłabiacze subproporcjonalne: Zmniejszają gęstość w jaśniejszych miejscach, co zwiększa kontrast, np. z jodem.

Najpopularniejsze osłabiacze

Jednym z najczęściej stosowanych osłabiaczy jest osłabiacz Farmera, który zapewnia równomierne rozjaśnienie zarówno w światłach, jak i w cieniach. W jego skład wchodzą:

• Utleniacz: żelazicyjanek potasu (K₃Fe(CN)₆).
• Rozpuszczalnik: tiosiarczan sodu (Na₂S₂O₃).

Inne utleniacze i rozpuszczalniki

W skład różnych osłabiaczy mogą wchodzić także inne utleniacze i rozpuszczalniki, takie jak:

• Utleniacze:
  • nadmanganian potasu (KMnO₄)
  • dwuchromian potasu (K₂Cr₂O₇)
  • siarczan żelazawy (Fe₂(SO₄)₃)
  • ałun żelazowo-amonowy (NH₄Fe(SO₄)₂)
  • nadsiarczan amonu ((NH₄)₂S₂O₈)
• Rozpuszczalniki:
  • kwas siarkowy (H₂SO₄)
  • kwas azotowy (HNO₃)
  • kwas szczawiowy ((COOH)₂)
  • kwas cytrynowy (C₆H₈O₇)