Ortoklaz
Ortoklaz to minerał z grupy krzemianów, będący jedną z trzech odmian polimorficznych skalenia potasowego, obok mikroklinu i sanidynu. Jego nazwa pochodzi z greki i odnosi się do kąta łupliwości.
Właściwości i charakterystyka
Ortoklaz tworzy kryształy o różnorodnych kształtach, w tym tabliczkowym i słupkowym. Występuje również w formie ziarnistych skupień. Jest kruchy i przezroczysty, a niektóre odmiany mogą wykazywać opalescencję. W przypadku, gdy zawiera drobne wrostki albitu, określa się go mianem kamieni księżycowych. Ortoklaz może mieć również efekt kociego oka.
- Asocjacje: współwystępuje z kwarcem, albitem, oligoklazem, muskowitem, biotytem, schörlem, hornblendą oraz berylem.
Geneza
Ortoklaz powstaje w różnych typach skał, w tym magmowych (granit, granodioryt, ryolit), hydrotermalnych, pegmatytowych oraz metamorficznych i osadowych (gnejsy, arkozy).
Występowanie
Jest głównym składnikiem granitu oraz występuje w pegmatytach, skałach osadowych i metamorficznych. Główne miejsca występowania to:
- Brazylia – Minas Gerais (z mikroklinem błękitnym, tzw. amazonitem)
- Czechy
- Hiszpania
- Niemcy
- Austria
- Włochy
- Madagaskar
W Polsce ortoklaz występuje w okolicach Jeleniej Góry, Strzegomia oraz w granitach Tatr.
Zastosowanie
- Surowiec w przemyśle szklarskim do produkcji szkła
- Surowiec ceramiczny do porcelany
- Produkcja emalii
- Środek czyszczący (zmielony i zmieszany z detergentem)
- W jubilerstwie, szczególnie kamienie księżycowe w szlifach kaboszonowych i fasetkowych
- Znaczenie naukowe i kolekcjonerskie
