Orientalizm
Orientalizm, wywodzący się z łacińskiego słowa „orientalis” oznaczającego „wschodni”, to zjawisko kulturowe, które w kulturze Zachodu manifestuje się jako fascynacja kulturami Wschodu, w szczególności hinduską, japońską, arabską, perską i chińską.
Historia i rozwój orientalizmu
Orientalizm ma swoje korzenie w starożytności, a w średniowieczu Wschód postrzegano jako krainę szczęśliwości. W literaturze oświecenia Wschód zaczyna pełnić rolę „zwierciadła” Zachodu, co widać w dziełach takich jak Listy perskie Monteskiusza czy twórczości Woltera i Potockiego. W XVIII wieku, szczególnie w Niemczech, nastąpił rozwój orientalistyki i wzrost zainteresowania literaturą wschodnią, co wpłynęło na literaturę romantyczną.
Romantyzm wykorzystywał orientalizm do kreacji tajemniczych i egzotycznych światów, co można zauważyć w dziełach Goethego, Byrona, Mickiewicza i Słowackiego. W epoce wiktoriańskiej motywy indyjskie oraz japońskie zdobyły na znaczeniu, a w polskiej literaturze przełomu XIX i XX wieku orientalizm pojawia się w twórczości Leśmiana i Micińskiego.
Główni przedstawiciele
Edward Said, autor książki Orientalizm z 1978 roku, jest jednym z kluczowych badaczy tej tematyki. Podkreśla on podział na „Zachód” i „Wschód” oraz dominujący dyskurs, który utrzymuje ten podział. Wg Saida, wiedza o Orientie często opiera się na stereotypach i wyobrażeniach, a nie na rzeczywistości. Inni przedstawiciele, tacy jak James Clifford i Michel Foucault, podkreślają, że dyskursy są kształtowane przez dominujące systemy społeczne i mają wpływ na postrzeganie „Innych”.
Orientalizm w sztuce
Orientalizm w sztuce widoczny jest od XVIII wieku, zwłaszcza w malarstwie późnego baroku i rokoka, gdzie popularne były portrety w strojach tureckich oraz sceny haremowe. Artyści tacy jak Charles Van Loo, François Boucher i Francesco Guardi ilustrowali te tematy, często opierając się na własnych wyobrażeniach, a nie na rzeczywistych podróżach.
Kobiety w sztuce orientalnej często przedstawiane są w kontekście sensualnym lub erotycznym, co można zobaczyć w pracach takich jak Algierskie Kobiety Eugène Delacroix oraz Wielka odaliska i Łaźnia Turecka Jean Auguste Dominique Ingres.
